(ဒေါက်တာသံလွင်ထွန်း၊ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန)

မြန်မာနိုင်ငံမှ  ပုဂံရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေအား အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ပေးခြင်းသည် ထင်ရှား သော အောင်မြင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပုဂံရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေသည် မြန်မာတို့၏ ရှေးဟောင်း မြို့တော်ဖြစ်ပြီး ထင်ရှားကျော်ကြားသော စေတီ ပုထိုးများနှင့် ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကြောင့် လူသိများသော သမိုင်းဝင်ရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေဖြစ်ပါသည်။  ယခုကဲ့သို့  ပုဂံ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေအား   အာဆီယံ ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုဖြင့် အသိအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ပေးခြင်းသည် မြို့တော်၏ ပြည်သူလူထု ကျန်းမာရေးအတွက်သာမက  ယဉ်ကျေးမှုအမွေ အနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်အတွက်ပါ အထောက်အကူပြုရာရောက်ပါသည်။
ဂုဏ်သိက္ခာရှိသောဆု
အာဆီယံ ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော ပတ်ဝန်းကျင်ဖန်တီး ရာတွင် ထူးချွန်သော ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို ပြသသည့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ မြို့များနှင့် ဒေသ များအတွက် ပေးအပ်သည့် ဂုဏ်သိက္ခာရှိသောဆု ဖြစ်သည်။  ဤအစီအစဉ်သည်   ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးပန်းတိုင်များနှင့်  ကိုက်ညီပြီး လူနေမှုဘဝ         အရည်အသွေးမြှင့်တင်ရာတွင် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောနေရာများ၏ အရေးပါမှု မြင့်မားလာခြင်းကို   အသိအမှတ်ပြုထင်ဟပ်စေ သည်။ မြန်မာ၏ ပုဂံအတွက် ဤဆုကို  လက်ခံရရှိ ခြင်းမှာ ထင်ရှားသော မှတ်တိုင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အထူး သဖြင့် များပြားလာနေသော ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ လိုအပ်ချက်များကို ဟန်ချက်ညီညီ ထိန်းညှိပေးသော မြို့တော်၏   ထူးခြားသော  အထိမ်းအမှတ်ဖြစ်ပါ သည်။
မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် တည်ရှိသော ပုဂံ ရှေးဟောင်းမြို့သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် UNESCO မှ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် စာရင်းဝင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ရင်သပ် ရှုမောဖွယ်ဘုရားကျောင်းများ၊ ဘုရားများ၊ စေတီ ပုထိုးများနှင့် အပျက်အစီးများကြောင့် လူသိများ သော ပုဂံသည် မြန်မာဘုရားကျောင်းဒီဇိုင်းအပေါ် များစွာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော  ခမ်းနားသော  ဗိသုကာ လက်ရာများကို  ပြသထားသည်။  မူရင်းမြစေတီ ကျောက်စာ၊ အနော်ရထာမင်းနန်းတော်အပါအဝင် ရှားပါး ပုဂံခေတ် ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များစွာကို စုစည်းပြသထားသည့် ပုဂံရှေးဟောင်းသုတေသန ပြတိုက်သည်  အထင်ကရနေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာ၏ပုဂံသည် ကျက်သရေရှိလှသော အတိတ်ကို တစေ့တစောင်းဖော်ဆောင်လျက် ဧည့်သည်များကို ၎င်း၏   သဘာဝအလှတရားနှင့်  သမိုင်းဆိုင်ရာ အရေးပါမှုများဖြင့်  ဆွဲဆောင်နိုင်သော  ဆေးလိပ် ကင်းစင်သော နေရာတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိနေမည် ဖြစ်ပါသည်။
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ၏ ရလဒ်
မြန်မာ၏ပုဂံကို အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင် ရေးဆုဖြင့်   အသိအမှတ်ပြုခြင်းသည်  ပြည်သူ့ ကျန်းမာရေးစီမံချက်များတွင်     လူထုပါဝင်မှု၏ အရေးပါမှုကို      မီးမောင်းထိုးပြနေပြီး    ပုဂံ၏ ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေးမူဝါဒ၏ အောင်မြင်မှုသည် ပြည်တွင်းနေထိုင်သူများ၊   စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် များနှင့် ခရီးသွားများ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုများ၏ ရလဒ်ဖြစ်ပါသည်။ ဤစုပေါင်း ကြိုးပမ်းမှုသည်    အထူးသဖြင့်  ယဉ်ကျေးမှုအရ ထိခိုက်လွယ်သောဒေသများတွင်  ဆေးရွက်ကြီး သုံးစွဲမှုကို တိုက်ဖျက်ရာတွင် လူထုအသိပညာပေးမှု နှင့် ပညာရေး၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးဖော်ပြ ခြင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။
အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည် အာဆီယံဒေသတစ်ဝန်းရှိ မြို့များ၊ စည်ပင်သာယာ ရေးအဖွဲ့များ၊  တိုင်းဒေသကြီးများနှင့်  ပြည်နယ်များ ကို ဂုဏ်ပြုသော  အသိအမှတ်ပြုမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော         ပတ်ဝန်းကျင်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့်         ထိန်းသိမ်းရန်၊ စံနမူနာပြ ကတိကဝတ်များကိုပြသရန်နှင့် ဤဆု သည် ထိရောက်သော ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေး မူဝါဒများ၏   အရေးပါမှုနှင့်  ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အပေါ်  သိသာထင်ရှားသော  သက်ရောက်မှုများကို မီးမောင်းထိုးပြနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံအမွေအနှစ် ဇုန်တွင်     ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောနေရာများ တည်ထောင်ရေးမူဝါဒ        လမ်းညွှန်ချက်များအရ ဆေးလိပ်ကင်းစင်သောနေရာများမှာ ရှေးဟောင်း အထိမ်းအမှတ်များ၊  အစိုးရရုံးများ၊  ဟိုတယ်များ၊ ညောင်ဦးလေဆိပ်၊    ဘုရားသုံးဆူ၊  ကစားကွင်း/ ပန်းခြံများ၊ စားသောက်ဆိုင်များ၊ စာသင်ကျောင်း များ၊ ဘုရားကျောင်းများနှင့် လုပ်ငန်းခွင်များ ပါဝင် ကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။
ခရိုင်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး    ဦးစီးဌာနရုံး၌ ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်က ကျင်းပသည့် မီးခိုးကင်းစင်သော          ပုဂံအမွေအနှစ်နေရာများ လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ   ရှင်းလင်းပွဲတွင်  ပုဂံညောင်ဦး ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီး ဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ထံ ဆောင်ရွက်နေသော အစီအစဉ်များကို        ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ပါသည်။ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့တို့၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ပုဂံဒေသအတွက် မီးခိုးငွေ့ကင်းစင်သည့်        အမွေအနှစ်နေရာများ တည်ထောင်ရန်     ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီက အားသွန်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။
မီးခိုးကင်းစင်သော အမွေအနှစ်များ
၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြီးမြောက်အောင်မြင်မှုများကိုဆက်လက်ဖော်ပြရလျှင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၂ ရက် နေ့အထိ ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောနေရာ ၉၂ ခုမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ်  မေလ ၁ ရက်နေ့တွင် ၁၀၂   နေရာသို့ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ “မီးခိုးကင်းစင်သော အမွေအနှစ်များ အကောင်အထည်ဖော်ရေးကြီးကြပ် ရေးကော်မတီအစည်းအဝေး” “Places, Bagan” ပရောဂျက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ကြီးကြပ်ရေးကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များနှင့်   ရပ်ရွာကိုယ်စားလှယ်များနှင့်  “မီးခိုးငွေ့ ကင်းစင်သော   ပုဂံရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များ” စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်မှုဆိုင်ရာ ပြန်လည် သုံးသပ်ခြင်းနှင့် စည်းရုံးရေးဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီးအားလုံး၏ ဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်သောနေရာများဆိုင်ရာ အမျိုးသားပြန်လည် သုံးသပ်ခြင်းအလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကို    ၂၀၂၃  ခုနှစ် ဇူလိုင်လ    ၂၅   ရက်နေ့မှ   ၂၆  ရက်နေ့အထိ နေပြည်တော်တွင်  အောင်မြင်စွာ  ကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါ သည်။
ကြော်ငြာဆိုင်းဘုတ်များဖြင့် သတိပေး
ပြင်ပကြော်ငြာအပိုင်းတွင်လည်း ဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်သော ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် ပုဂံတွင် ဆေးလိပ် ကြော်ငြာများမရှိသကဲ့သို့“ဆေးလိပ်မသောက်ရ”ဆိုင်းဘုတ်များ၊ ဆေးလိပ်မသောက်ရ ပိုစတာများ၊ ကြော်ငြာဘုတ်များနှင့်       ဂရပ်ဖစ်ကျန်းမာရေး သတိပေးပိုစတာများ နေရာအနှံ့တွင် ရှိနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ မီးခိုးငွေ့ကင်းစင်သော ကမ္ဘာ့အမွေ အနှစ်ပုဂံအကြောင်း   အများပြည်သူသိရှိစေရန် အတွက်    အဆိုပါမြင်သာသော    ဆိုင်းဘုတ်များ ကို     ဘုရားပုထိုးများနှင့်     အခြားသောနေရာ အနှံ့အပြားတွင် ပြသထားကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရ ပါသည်။
ထို့အပြင်   ပုဂံတွင်  မီးခိုးကင်းစင်/ဆေးလိပ် ထိန်းချုပ်ရေးစာတိုများကို မြို့တော်၏ အဓိကနေရာ များတွင် ပိုစတာများနှင့် ကြော်ငြာဘုတ်များအဖြစ် တွေ့ရှိရသကဲ့သို့ ပုဂံမြို့သည် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင် သောမြို့ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာထားသည့် ကြီးမား သော “ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော ပုဂံ၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ အမွေအနှစ်၊ကျွန်ုပ်တို့၏ဂုဏ်” ကြော်ငြာဆိုင်းဘုတ် အား မြို့အဝင်တွင် အထင်ကရတွေ့ရှိရပါသည်။
အစိုးရ၏ပံ့ပိုးကူညီမှုအနေဖြင့် ပုဂံရှိ အစိုးရရုံး ဌာနများအားလုံးသည် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောနေရာများအဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။
ထိုကဲ့သို့သော  သမိုင်းဝင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ အရေးပါသော   နေရာတစ်ခုတွင်  ဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်ရေးမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြင့် ပုဂံသည်   ခရီးသွားများအတွက်  အတွေ့အကြုံကို မြှင့်တင်ပေးရုံသာမက    အာဆီယံရှိ   အခြားသော ဒေသများအတွက်        အပြုသဘောဆောင်သော စံနမူနာတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။    အဆိုပါဆုသည် မြို့သူမြို့သားများ၏ အမွေအနှစ်များကို နောင်လာ နောက်သား မျိုးဆက်များအတွက် ထိန်းသိမ်းပေး ကာ ဒေသတွင် နေထိုင်သူများရော ခရီးသွားများပါ အကျိုးရှိစေမည့်        ပိုမိုသန့်ရှင်းကျန်းမာသော ပတ်ဝန်းကျင်ကိုဖန်တီးရန်        ကြိုးပမ်းမှုများကို မီးမောင်းထိုးပြထားပါသည်။    ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး ဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဆောင်သော မြန်မာ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၈  ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံ ဗီယင်ကျန်းမြို့ အမျိုးသား ကွန်ဗင်းရှင်းဗဟိုဌာန၌     အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်ဒေသဆု(ပုဂံ)ကို  လက်ခံရရှိခဲ့ပါသည်။
ပုဂံ၏   ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေး  ပဏာမ ခြေလှမ်းသည်    ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်   ပြည်သူ့ ကျန်းမာရေးအတွက်   ရှေ့သို့  တွေးခေါ်နိုင်သော ချဉ်းကပ်မှုကို   ကိုယ်စားပြုသောကြောင့်  အထူး ချီးကျူးထိုက်ပါသည်။ စေတီပုထိုးပေါင်းထောင်ချီ ရှိသော ရှေးဟောင်းမြို့သည် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား များကို   ဆွဲဆောင်ရာ   နေရာတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း          ဤခရီးသွားဧည့်သည်များ ဝင်ရောက်လာမှုသည်    သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုနေရာများ ပျက်စီးယိုယွင်းလာနိုင်သည့် အလားအလာများအပါအဝင်     စိန်ခေါ်မှုများကို ဆောင်ကြဉ်းလာစေနိုင်သောကြောင့် ဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်ရေး မူဝါဒများကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း ဖြင့် ပုဂံသည် ၎င်း၏ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်များ ကို ဆေးရွက်ကြီး မီးခိုးငွေ့၏ အန္တရာယ်ဆိုးကျိုးများမှ ကာကွယ်ပေးရုံသာမက           လေထုအရည်အသွေး ကောင်းမွန်အောင်    ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း ဝမ်းမြောက်ဖွယ်ရာ တွေ့ရှိရပါသည်။
ကျန်းမာရေးအလေ့အကျင့်ကောင်း
ထို့အပြင် ပုဂံ၏အောင်မြင်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းနှင့် အာဆီယံအသိုက်အဝန်းတစ်လျှောက်ရှိ အခြားမြို့များနှင့်  ဒေသများအတွက်  လှုံ့ဆော်မှု တစ်ခုဖြစ်သကဲ့သို့ ယဉ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကို ဦးစားပေးသည့် နည်းလမ်း ဖြင့် အမွေအနှစ်နေရာများကို ထိထိရောက်ရောက် စီမံခန့်ခွဲနိုင်ကြောင်း သက်သေပြနေပါသည်။
နိဂုံးချုပ်အနေဖြင့် ပုဂံကိုပေးအပ်သော အာဆီယံ ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည်     ကျန်းမာ သန့်ရှင်းပြီး ပိုမိုရေရှည်တည်တံ့သော ပတ်ဝန်းကျင် ကို ဖန်တီးရန် မြို့တော်၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ ကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံပြည်သူ လူထုကို အကျိုးပြုရုံသာမက ဒေသတွင်းရှိ အခြား သော   အမွေအနှစ်နေရာများအတွက်  စံပြအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည့် အောင်မြင်မှုတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါ သည်။    ပုဂံသည်   ခေတ်မီပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို လက်ခံကျင့်သုံးနေချိန် တွင် ရှေးဟောင်းအံ့ဖွယ်များကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း ထားသောကြောင့်    ၎င်းသည်   ရိုးရာဓလေ့နှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများကို   လက်တွဲလုပ်ဆောင် သည့်အခါ ပြီးမြောက်အောင်မြင်နိုင်သည့် တောက်ပ သော ဥပမာတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိပြီး အဆိုပါ အာဆီယံ    ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည် မြန်မာ၏  ပုဂံနှင့် အာဆီယံအသိုက်အဝန်းတစ်ရပ် လုံးအတွက် ဂုဏ်ယူစရာကောင်းသည့် ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာတွင် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောပတ်ဝန်းကျင်၏ အရေး ပါမှုကို ပြသနေပါကြောင်း ဂုဏ်ပြုရေးသားတင်ပြ လိုက်ရပါသည်။         ။