ဒေါက်တာ မောင်ကျော်၊ ပါမောက္ခချုပ် (ငြိမ်း)
 

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေမှာ     ဒီမိုကရေစီစနစ် အမျိုးမျိုးကျင့်သုံးတာကို   တွေ့ရပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ဟာ   နိုင်ငံပေါင်း    ၁၁၀၊ ၅၄ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းက  ကြိုက်နှစ်သက် တဲ့ နိုင်ငံရေးစနစ်တစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ 
ယနေ့ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေရဲ့ လိုအပ်ချက် လို့ပဲပြောပြော၊    ကိုလိုနီနိုင်ငံဖြစ်ခဲ့လို့ပဲ ပြောပြော ဒီမိုကရေစီကို  မှန်မှန်ကန်ကန် ကျင့်သုံးနိုင်ဖို့ လိုအပ်ချက်တွေရှိနေတတ် ပါတယ်။   သမိုင်းကြောင်းတွေကလည်း အရိပ်ပမာလွှမ်းမိုးတတ်ပါတယ်။ 
အကျိုးဆက်ရလဒ်မှာတော့ မတူတာကိုတွေ့ရ
မြန်မာဝေါဟာရတွေအရ   ဒီမိုကရေစီ (Democracy)၊ လွတ်လပ်မှု (Freedom)၊ လွတ်လပ်ရေး      (Independence)၊  လွတ်မြောက်မှု        (Liberation)၊  လူ့အခွင့်အရေး    (Human    Rights)၊ အတိုက်အခံပါတီ (Opposition Party)၊ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း   (Public    Servant)၊ အစိုးရဝန်ထမ်း (Government Servant)၊ အစိုးရမဟုတ်တဲ့အဖွဲ့အစည်း   (NGO) စတဲ့ဆိုလိုရင်းအဓိပ္ပာယ်တွေနဲ့ နားလည် သူတွေဟာ    သာမန်မြန်မာလူထုထဲမှာ ရှုပ်ထွေးနေတတ်ပါတယ်။    ဒါကြောင့် ဒီမိုကရေစီကို      ကျင့်သုံးကြပေမယ့် အကျိုးဆက်ရလဒ်မှာတော့   တစ်နိုင်ငံနဲ့ တစ်နိုင်ငံ   မတူတာကို    တွေ့ရပါတယ်။ အတိုက်အခံပါတီဆိုတိုင်း   အစိုးရလုပ် သမျှ၊ စီမံသမျှ တိုက်ထုတ်ဆန့်ကျင်နေဖို့ မဟုတ်။        ဒီမိုကရေစီကျင့်စဉ်အရ ကောင်းဖို့နည်းလမ်း၊ ကောင်းဖို့အတွက် အကျိုးအကြောင်းနဲ့ ဝေဖန်သုံးသပ်ခြင်း၊ ညှိနှိုင်းခြင်းသည်သာ      အတိုက်အခံရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်ပါတယ်။ 
ဆန့်ကျင်တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းဟာ       ဒီမို ကရေစီရဲ့   အစွန်းတရားပဲဖြစ်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။  အကျပ်အတည်း   အခက် အခဲ၊ အစိုးမရလောက်တဲ့ အခြေအနေမျိုး တွေ    ကြုံတဲ့အခါ   တွေးခေါ်မြော်မြင်မှု အတွေ့အကြုံတွေအရ   ဝေဖန်ပိုင်းခြား နိုင်တဲ့အရည်အချင်းတွေကို  အခြေပြုပြီး  အပြောင်းအလဲလုပ်နိုင်ဖို့  ဒီမိုကရေစီဟာ ဖွင့်ထားတဲ့သဘောရှိပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ ကို   ကျင့်သုံးကြရာမှာ  စဉ်းစားတွေးခေါ် မြော်မြင်နိုင်တဲ့       လူထုလူတန်းစား၊ နိုင်ငံသားတွေရဲ့    နိုင်ငံရေးအသိအမြင် ကြွယ်ဝမှု၊  ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းတွေ   အလွန် လိုအပ်ပါတယ်။ 
ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် မာဂရက်သက်ချာ (Margret Thatcher) နဲ့ အမေရိကန် သမ္မတရိုနယ်ရီဂင်တို့   အိမ်ဖြူတော်မှာ တွေ့ဆုံပြီး  မိတ်ဆက်မိန့်ခွန်းပြောကြား ရာမှာ “Democracy is our way of life” ဒီမိုကရေစီဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ဘဝခရီးလမ်း ကျင့်စဉ်ပဲဖြစ်တယ်လို့          မာဂရက် သက်ချာက         ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီပုံစံ ဟာ သူ့ပုံစံနဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။
“ယနေ့         မျိုးဆက်အသီးသီးဟာ လွတ်လပ်မှု (Freedom) ဆိုတာ ဘာလဲ သိဖို့   လိုပါတယ်။    လွတ်လပ်မှုဆိုတာ  ကျွန်တော်တို့လုပ်ချင်တာ လုပ်ဖို့မဟုတ်၊ လုပ်သင့်တာကိုလုပ်နိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်း ရှိဖို့လိုပါတယ်”   လို့   ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး (Pope) ဂျွန်ပေါ(၂) John Paul (II) က လူထုကို ရှင်းပြတာကို ဖတ်ရှုရပါတယ်။ လွတ်လပ်မှု (Freedom) နဲ့ တာဝန်ရှိမှု (Responsibility) ဟာ ငွေဒင်္ဂါးတစ်ခုရဲ့ ခေါင်းနဲ့ပန်းလိုပါပဲ။ လွတ်လွတ်လပ်လပ် နေဖို့  ကြံရွယ်တယ်ဆိုရင်  ပြည်သူ့နီတိ (Civil   Responsibility)   ကို   စတင် ဆည်းပူးရလိမ့်မယ်။   ဒါကြောင့်   မြန်မာ တို့ရဲ့   ပြည်သူ့နီတိဟာ    ဒီမိုကရေစီကို ထွန်းကားစေပါတယ်။       “ကိုယ့်မှာလည်း တာဝန်ရှိပါလား”       ဆိုတဲ့ခံယူချက်နဲ့ ပြည်သူတစ်ယောက်ဟာ       ပြောဆို၊ ရေးသား၊ ကိုယ်တိုင်လက်တွေ့ကျင့်ကြံ ကျင့်သုံးမယ်ဆိုရင်   ပြည်သူကို   အကျိုး ပြုစေပါတယ်။ 
ဒီမိုကရေစီရဲ့အဓိပ္ပာယ်ကို ထင်ဟပ်
စာတတ်ပေတတ်၊ ဗဟုသုတ၊ ကြွယ်ဝ သူ၊   ပညာတတ်တွေဟာ    သူ့အတွက်နဲ့ အများကောင်းကျိုးလုပ်ဆောင်ဖို့ ဆန္ဒရှိ ရမယ်။    သူ့အတွက်    ကောင်းကျိုးကို မလုပ်နိုင်ရင်သူ့ကိစ္စပဲ။ ဒါပေမဲ့  အများ အတွက်        စိုးစဉ်းမျှမလုပ်နိုင်ရင်တော့ ထိုသူဟာ မကောင်းမှုပြုလုပ်ဖို့ ရှောင်ရှား ရလိမ့်မယ်။ (If he can do no good for himself, much less for others, he should avoid doing what is bad.) လောကနီတိလာ   ပညာရှိတို့စကားဟာ ဒီမိုကရေစီရဲ့အဓိပ္ပာယ်ကို ထင်ဟပ်စေပါ တယ်။   ပြည်သူ့နီတိပါပဲ၊    စစ်မှန်တဲ့ ဒီမိုကရေစီကို  ကိုယ်တိုင်ကျင့်ကြံဖို့ပဲ လိုပါတယ်။   “ဖြစ်ချင်ရာဖြစ်ဘချစ်၊ ငါ့မြင်း  ငါစိုင်း   စစ်ကိုင်းရောက်ရောက် ဆိုတဲ့အဓိပ္ပာယ်လည်း       မဟုတ်ပါဘူး၊        ဒီမို ကရေစီလွတ်လပ်မှုရဲ့    ပင်ကိုသဘော     မဟုတ်လောက်ဘူး” လို့ နားလည်ရပါ မယ်။ 
နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံမှာ          လူအများစုဟာ သူ့မူလအခွင့်အရေးရဖို့  ကနဦးတောင်းဆို တာက များပါတယ်။   တကယ်တမ်းကျ တော့  သူပေးဆပ်ရမယ့်   နိုင်ငံကြီးသား တစ်ယောက်အဖြစ် ပင်မတာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်ဖို့ အဆင်သင့်မဖြစ်၊ ဝန်လေး နေတာက   များနေတတ်ကြပါတယ်။ “ဒီမိုကရေစီရရှိရေး    ဒို့အရေး”    လို့ တကြော်ကြော်   ကြွေးကြော်တောင်းဆို တာကများပြီး ကိုယ်တိုင်ကျင့်ကြံရမှာကို တော့ ဝန်လေးတတ်ကြတာကို တွေ့မြင် ရပါတယ်။
“ဝီရိယလွန်ကဲတော့ ဆန္ဒတွေ စောနေ တယ်၊     ဖြစ်ချင်လွန်းအားကြီးနေတယ်၊ ဗျာများနေတယ်၊  သမာဓိ၊    သတိမပါဘဲ ဝီရိယချည်းလွန်ကဲနေရင်         စိတ်တွေ ပျံ့လွင့်ပြီး   ခရီးမရောက်ဖြစ်တတ်တာ ပေါ့။”    ဟု    မိုးကုတ်ဆရာတော်ကြီးရဲ့ တရားဓမ္မဟာ   လောကီ၊ လောကုတ္တရာ နှစ်ဖြာအတွက် အကျိုးပြုကြောင်း တွေ့ရ ပါတယ်။  “လူသားအချင်းချင်း   ပေါင်းရ သင်းရ၊ ဆက်ဆံကြရာမှာ မေတ္တာပမာဏ မည်မျှသေးငယ်စေကာမူ   ထားကြမယ် ဆိုရင် များစွာသောဒေါသ၊ မုန်းတီးခြင်း၊ အခဲမကျေ  လက်စားချေလိုမှု၊ မတရားမှု ကို          ခါးခါးသီးသီးစက်ဆုပ်ရွံရှာ အစရှိတဲ့     မလိုလားတဲ့ရလဒ်တွေကို         ဖယ်ရှား၊ ရှောင်ရှားနိုင်မှာဖြစ်တယ်’’   လို့  ပါမောက္ခချုပ်ဆရာတော်က    ၂၀၀၀   ပြည့်နှစ်က  ဟောကြားခဲ့ပါတယ်။   “ If only people could put just a small amount    of   Metta   in    their relationships, a lot of unnecessary anger, hatred, grudge, resentment and other undesirable results could have been avoided.’’  Rector Saya taw U Silanandabhiveo- msa SE 2544, ME 1362, AD 2000.
“ကျွန်တော်တို့ဟာ   ချီးမွမ်းခံချင်ကြ တယ်၊ ချီးမွမ်းသမှုကို  တမ်းတကြတယ်၊ လေးစားမှုကို  လိုချင်ကြတယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်ကတော့ ဒီမိုကရေစီရဲ့ရှေ့မှာ လူရဲ့မူလအခွင့်အရေး (Human Rights) လာသင့်တယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။” လို့ စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီကွမ်ယုက ၂၀၁၃ ခုနှစ်   အောက်တိုဘာလ    Reader’s Digest   မှာ  ပြောကြားတာကို ဖတ်ရှုရပါ တယ်။        
မီးမောင်းထိုးထောက်ပြ
၂၀၀၁   ခုနှစ်    ဖေဖော်ဝါရီလထဲမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ   နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ် မှုတွေ ပြင်းထန်ခဲ့ပါတယ်။    လူအုပ်နဲ့ ဆန္ဒပြတာတွေဟာ      ထိန်းမနိုင်သိမ်းမနိုင် လောက်အောင်       ဖြစ်တယ်လို့ဆို ပါတယ်။ “ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းမှာ    တာဝန်ရှိ သူတွေနဲ့   တရားဥပဒေရေးမှာ  တာဝန် ထမ်းဆောင်သူတွေကို နေ့စဉ်ရက်ဆက် ဆန္ဒပြတိုက်ခိုက်နေတယ်။      အခုလို     ဝရုန်းသုန်းကားဖြစ်နေတဲ့ ကျယ်ပြောတဲ့ နိုင်ငံကို               g စာမျက်နှာ ၈ မှ 
ဒီမိုကရက်တစ်အစိုးရနဲ့ အုပ်ချုပ်မယ်လို့           စိတ်ကူးယဉ်ခဲ့ကြတယ်။   ဘယ်လိုလုပ် မှာလဲ.  . ပြော၊         စစ်တပ်မပါဘဲ အဲဒီနိုင်ငံကို     အုပ်ချုပ်လို့မရနိုင်ဘူး”    လို့      စင်ကာပူ    ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း လီကွမ်ယုက ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ    ၂၆    ရက်နေ့ထုတ်  Newsweek မှာ မီးမောင်းထိုးထောက်ပြတာကို    တွေ့ရပါ တယ်။     မေတ္တာပို့ ဆုတောင်းရုံကလွဲပြီး   ဘာမျှမတတ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့  အဓိပ္ပာယ် ပါပဲ။ 
  ၁၉၉၇     အောက်တိုဘာလအတွင်း အမေရိကန်သမ္မတ     ဘီလ်ကလင်တန်ရဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များဟာ     တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံ  သမ္မတ  ကျန်ဇီမင်း (Jiang Zemin)ကို     အိမ်ဖြူတော်တောင်ဘက် မြက်ခင်းပြင် မီတာ  ၅၀၀ အကွာကနေ အမြောက်၂၁ ချက်         ပစ်ဖောက်ပြီး အလေးပြုကြိုဆိုခဲ့ပါတယ်။     လူ့အခွင့် အရေး၊  နှစ်နိုင်ငံကြားနားလည်မှု    ပိုမို မြင့်မားရေး၊       ဘုံရည်မှန်းချက်ကျယ် ပြောရေး၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပိုမိုဖွံ့ဖြိုး ရေး၊    အနာဂတ်ကို    နှစ်နိုင်ငံအတူတကွ တည်ဆောက်ရေး၊  နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး တို့ကို ဖွံ့ဖြိုးမှုအဆင့်သစ်ဆီသို့ ယူဆောင် ရေးတို့ ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။ 
သမ္မတ ကလင်တန်က  “တရုတ်နိုင်ငံ ဟာ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ် နှောင်းပိုင်းကစပြီး တိုးတက်မှုရှိကြောင်း၊        တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများဟာ၊   သန်းပေါင်း များစွာကို ဆင်းရဲတွင်းကနေ ဆွဲတင်နိုင်ခဲ့ ကြောင်း၊   ကျောင်းတွေဟာ  ပို၍ကောင်း လာကြောင်း၊   လူနေမှုအဆင့်မြင့်လာ ကြောင်း”  ချီးမွမ်းပြောဆိုနှုတ်ခွန်းဆက် တာ   တွေ့ရပါတယ်။    ကလင်တန်က ဆက်လက်ပြောဆိုရာမှာ         “သမိုင်း တစ်လျှောက်        အခက်အခဲအကျပ် အတည်းတွေကို တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ရပ်တည်မှု ဟာ  သမိုင်းရဲ့  မှန်ကန်တဲ့ဘက်မှာ ရှိတာ ကို အသိအမှတ်ပြုပါကြောင်း၊   ဒီကိစ္စကို ကြိုဆိုပါကြောင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ တွင်မူ တရုတ်အစိုးရပေါ်လစီဟာ သမိုင်း ရဲ့အမှားဘက်မှာ ရှိနေတယ်လို့ ယုံကြည် ကြောင်း   ပြောတာကိုလည်း   တွေ့ရပါ တယ်။     
သမ္မတ  ကျန်ဇီမင်းကမူ   နောင်တရ ဝမ်းနည်းတဲ့လက္ခဏာမပြ။   ပြန်လည် ဆွေးနွေးရာမှာ “၁၉၈၉ ခုနှစ် နွေရာသီ အတွင်း  ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့  နိုင်ငံရေးပယောဂ အနှောင့်အယှက်ဟာ   လူမှုရေးတည်ငြိမ် မှုနဲ့    နိုင်ငံရဲ့လုံခြုံရေးအထိ   ကြီးမားစွာ အန္တရာယ်ပြုလာတာကြောင့်   တရုတ် အစိုးရဟာ   လိုအပ်တဲ့တုံ့ပြန်မှုတွေကို ဥပဒေနဲ့အညီ အခြေအနေကို ဖြေရှင်းခဲ့ရ ကြောင်း” ပြောကြားခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဥပဒေအရ၊  ဖွဲ့စည်းပုံအရဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ် ဆောင်ပါတယ်။
ခြားနားတဲ့အမြင်ရှိတာ    သဘာဝတရားပဲ
“သန်းပေါင်းတစ်ထောင့်နှစ်ရာရှိတဲ့ တရုတ်တို့ဟာ   ယခုအချိန်မှာ    (၁၉၉၇ ခုနှစ်) အေးချမ်းတဲ့  လူမှုဘဝနဲ့ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုတွေ   မခံစား၊      မစံစားရရင် ဒီနေ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုပြုနိုင်ဖို့   အခြေ အနေရောက်မှာမဟုတ်။       ဒီနေ့အချိန် အခါမှာ    နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့     ခက်ခဲပါလိမ့်မယ်။ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုနဲ့     လူမှုဘဝတည်ငြိမ် အေးချမ်းသာယာမှုတွေက သက်သေတွေ ပဲဖြစ်တယ်”လို့  ကျန်ဇီမင်းက ပြန်လည် ဆွေးနွေးခဲ့တယ်။  နိုင်ငံကြီးနှစ်နိုင်ငံဟာ အချို့သောကဏ္ဍတွေမှာ    ခြားနားတဲ့ အမြင်ရှိတာ    သဘာဝတရားပဲ။     ဒီမို ကရေစီရဲ့   သဘောသဘာဝနဲ့   စံတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးတွေဆိုတဲ့    ကိစ္စတွေဟာ နှိုင်းယှဉ်ချက်  နှိုင်းရချက်တွေပဲ”  (It is natural for our two countries to hold different views on some issues. The concept on democracy, human rights are relative and specific ones,” Jian said. ဒီသဘောတရားတွေ ဟာ   တရားကိုသဘောမဟုတ်၊    တရား သေမဟုတ်၊ သီးသန့်စီရှိနေတဲ့အကြောင်း ခြင်းရာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ် ရပါတယ်။
သိုးနဲ့ဆိတ်ဟာ  အလှချင်းတစ်မျိုးစီ ပိုင်ဆိုင်ကြသလိုဖြစ်ပါတယ်။ လူဆိုတာ က နှိုင်းယှဉ်ပြီး  ကြည့်လေ့ရှိတာကြောင့် သိုးက ပိုလှတယ်လို့၊  ဆိတ်ကပိုလှတယ် လို့  လူ့ရဲ့အမြင်၊   ဦးနှောက်နဲ့   နှလုံးသား က  ဆုံးဖြတ်ကြတာဖြစ်ပါတယ်။   သိပ္ပံ အရာမှာတော့   စံဆိုတာ   သတ်မှတ်လို့ ရပါတယ်။ ရေရဲ့သိပ်သည်းဆ  (specific gravity of water) ကို  တစ်လို့ သတ်မှတ် ပါတယ်။    နိုင်ငံရေးစနစ်    နိုင်ငံရေး နယ်ပယ်မှာတော့ ဒီမိုကရေစီလွတ်လပ်မှု နဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေဟာ သီးသန့်စီ ရှိနေကြတာကို    တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ စံသတ်မှတ်ဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။ 
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့  တရုတ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ  နှစ်နိုင်ငံရဲ့ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံတွေဟာ  တစ်မျိုးစီကောင်းကြ တယ်လို့မြင်ပါတယ်။ နိုင်ငံရဲ့လိုအပ်ချက် ကို   ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရင်  လုံလောက်ပါပြီ။ နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်း မိတ်ဖက်ပူးတွဲရေးကိစ္စ ပွင့်လင်းလာစေဖို့ အမေရိကန်နဲ့  တရုတ် တို့ဟာ  ပူးပေါင်းဖို့  ပိုပြီးလိုလာပါတယ်။ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင် လက်ခမောင်းခတ်နေဖို့ ခေတ်မဟုတ်တော့ပါဘူး။  နိုင်ငံတကာ ကြုံ တွေ့နေတဲ့ စိတ်ခေါ်မှုတွေကို  တံချူ နဲ့     ချူနိုင်ဖို့ကအဓိက၊     ကြောင်ဟာ  မည်းသည်၊     ဖြူသည်ဆိုတာ    အဓိက မဟုတ်၊ ကြွက်ဖမ်းမိဖို့က အဓိကဆိုတဲ့ စကားလိုပါပဲ။   
ဒီမိုကရေစီပုံစံဟာ သူ့ပုံစံနဲ့သူသာဖြစ်
တိုင်းပြည်အသီးသီးရဲ့  ဒီမိုကရေစီပုံစံ ဟာ သူ့ပုံစံနဲ့သူသာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၁ ရာစု ကမ္ဘာဟာ     ငြိမ်းချမ်းမှုပိုမိုရှိလာဖို့နဲ့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ထောင်စုသစ်ရည်မှန်းချက် ၁၇ ချက်  ဖြည့်စွမ်းပေးနိုင်ဖို့ဟာ မိမိတို့ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီး က လူသားတွေရဲ့အကျိုး ဆောင်ရွက်ပေး ခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။           နိုင်ငံတိုင်းရဲ့    ဒီမိုကရေစီပန်းတိုင်လို့        ဆိုနိုင်ပါ တယ်။ 
“ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း   သမ္မတပူတင်ရဲ့ ပြဿနာ၊  သူလုပ်သင့်တဲ့ကိစ္စအဝဝတွေ ကို အမေရိကန်တို့ရဲ့  မူဘောင်နဲ့ကြည့်ရင် နားလည်နိုင်စရာမရှိပေဘူး။ ‘အမေရိကန် စတိုင် ဒီမိုကရေစီ’ နည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်း နိုင်ဖွယ်ရာမရှိ၊   ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီဥပဒေသတွေနဲ့   အတွေးအခေါ်မူဘောင် တွေဟာ  ရုရှားမှာ  ရှိမနေလို့ပါပဲ။ ရုရှား သမ္မတပူတင်ဟာ    အခြားနည်းလမ်းနဲ့ သွားဖို့ ဖိအားပေးခံရတဲ့အပြင် အမေရိကန် ဒီမိုကရေစီအသွင်ဟာ   တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ    လက်ခံနိုင် စရာအကြောင်းမရှိ၊   မိုက်မဲရာကျလိမ့် မယ်”   လို့ ၂၀၀၁ ခုနှစ်   ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်နေ့ထုတ်     Newsweek   မှာ    Hans Peter Clamann Bern, Switzer- land က    ထောက်ပြတာတွေ့ရပါတယ်။
“ခေတ်သစ်ဒီမိုကရေစီ   လည်ပတ် ဖို့မှာ ရွေးကောက်ပွဲဟာ လိုအပ်ချက်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲ တွေဟာ     လိုအပ်ချက်ကြီးတစ်ခုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အစိုးရတစ်ခုအဖြစ် နိစ္စဓူဝ ပုံမှန်လုပ်ငန်းရပ်တွေ  အောင်မြင်အောင် လုပ်နိုင်ဖို့ဟာ           အရေးကြီးလှပါ  တယ်။   အိန္ဒိယလူမျိုးတွေဟာ    မစားရ ဝခမန်း ရွေးကောက်ပွဲမှ    ရွေးကောက်ပွဲ ဆိုပြီး စွဲလမ်းနေရင်ဖြင့်   ဒီမိုကရေစီရဲ့ အခြားအဓိပ္ပာယ်တွေကို       ပြန်လည် သင်ယူအဖတ်ဆယ်ဖို့ လုပ်ရလိမ့်မယ်။ အလျှော့အတင်း၊     သက်ညှာမှုတွေ     ဥပဒေ        စည်းမျည်းစည်းကမ်းတွေ  လိုက်နာကြရ ပေဦးမယ်။     သင်ယူနိုင်စွမ်း ရှိရမယ်။ ထို့ထက်မက လိုအပ်ချက်က သည်းခံကြရပေမယ်။      ဒီကိစ္စဟာ   အိန္ဒိယနိုင်ငံရေး ဂုရုတွေနဲ့   လှုပ်လှုပ်ရွရွ ကြွတက်နေတဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို ကြီးမားတဲ့တောင်းဆို   ချက်ဖြစ်မယ်” လို့   “Democracy at Play”    ခေါင်းစဉ် နဲ့ ၁၉၉၈ ခုနှစ်    မတ်လ ၁၆ ရက်နေ့ ထုတ်    Newsweek မှာ ဖတ်ရှုရပါတယ်။ 
လူ့အခွင့်အရေးဆိုတာ
အာရှတစ်ခွင်မှာလည်း   ဒီမိုကရေစီ ဟာ         ဝင်လိုက်ထွက်လိုက်ဖြစ်ကာ ကောင်းမွန်သောအစိုးရ မွေးပေးလေ့မရှိ ဘူးဆိုတာပါပဲ။    စျေးကွက်စီးပွားရေး ထူထောင်ရာမှာ  တကယ်လိုအပ်ချက်က စီမံကိန်းတွေ ခိုင်ခိုင်ခံ့ခံ့ရေးဆွဲ အကောင် အထည်ဖော်နိုင်ဖို့ အဓိပ္ပာယ်ရှိရှိ အင်အား စုစည်းဖို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။         စီးပွားရေး အောင်မြင်လာတာနဲ့အမျှ     အလယ် အလတ်လူတန်းစားတွေဟာ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး၊   သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာနဲ့    ဥပဒေ ပိုင်းဆိုင်ရာတွေမှာ    မြင့်မားလာမယ်။ တွေးခေါ်မြော်မြင်မှုတွေ၊   စဉ်းစားနိုင်မှု တွေမြင့်မားလာပြီး          ဒီမိုကရေစီဟာ ခိုင်ခံ့လာမယ်လို့  ယုံကြည်ခဲ့ပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးဆိုတာ       အူမတောင့်၊ ဗိုက်ဝတာကစပါတယ်။   ဗိုက်ဝဖို့အရေး ဟာ လူ့အခွင့်အရေးပါပဲ။  ဒီမိုကရေစီရရှိ ရေးထက်        လျှပ်စစ်ရရှိရေးကပိုပြီး အရေးကြီးတယ်လို့  စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် ဟောင်း   လီကွမ်ယုက   ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီအုပ်ချုပ်မှုစနစ်အပေါ် ဝေဖန်မှု တွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။
(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)