(ယမန်နေ့မှ အဆက်) 

၂။  စိတ်ပျံ့လွင့်ခြင်း  
“သင်ထိုင်နေစဉ်၊ သင်၏လက်ထဲ တွင်  ဤစာအုပ်  သို့မဟုတ်   သင်၏ e-reader ကို ကိုင်ထားစဉ် သင်ဖတ်နေ သောအကြောင်းအရာကို  စဉ်းစားနေပါ သလား။    သင်သည်    တစ်စုံတစ်ရာကို စဉ်းစားနေလျှင်   သင်၏အတွေးများ သည် သာယာနှစ်လိုဖွယ်  ဖြစ်နေလား၊ မနှစ်မြို့ဖွယ်ဖြစ်နေလား သို့မဟုတ် ၎င်းတို့နှစ်ခုကြား မျှခြေဖြစ်နေသလား။ ပြီးတော့ သင်ယခုဘယ်လောက်ပျော်ရွှင် နေပါသလဲ။” 

ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်မှ စိတ်ပညာရှင် Matthew Killingsworth နှင့် Daniel Gilbert တို့သည် “သင်၏ ပျော်ရွှင်မှုကို ခြေရာခံခြင်း” (track your happiness) iPhone app ဆော့ဝဲလ်အပလီကေးရှင်း တစ်ခုကို   အသုံးပြုပြီး   လူထောင်ပေါင်း များစွာကို မေးခွန်းများမေးမြန်းခဲ့ပါသည်။ တစ်နေ့တာလုံးရှိ   အမှတ်တမဲ့အချိန် များတွင်   ဖုန်း၌   ထည့်သွင်းထားသော  အပလီကေးရှင်းက  လူများကို  “သူတို့ သည် ဘာအကြောင်းတွေကိုလုပ်ဆောင် နေသလဲ၊  သူတို့၏စိတ်သည်    ဘာတွေ ပြုလုပ်နေသလဲ၊    သူတို့ဘယ်လောက် ပျော်ရွှင်နေသလဲ”  စသည့်  တူညီသော မေးခွန်းများ    မေးမြန်းပြီး     တုံ့ပြန်ရန် လူတွေကို လှုံ့ဆော်ပေးပါသည်။ 
အချက်အလက်များ   ထွက်ပေါ်လာ သည်နှင့်အမျှ  ကျွန်ုပ်တို့သည် နေ့တစ် နေ့၏တစ်ဝက်ခန့်ကို         ကျွန်ုပ်တို့ ဘာလုပ်နေသည်ဆိုသည်ထက်  တစ်စုံ တစ်ရာအကြောင်း       စဉ်းစားရာတွင် အသုံးပြုနေကြောင်း Killingsworth နှင့်   Gilbert   တို့က    ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ ပါသည်။ ဤအရာသည် လက်ထဲတွင် မည်သည့်လုပ်ဆောင်မှုမှ မရှိသလောက်  နီးပါး မှန်ကန်နေပါသည်။  လိင်ဆက်ဆံ ခြင်း၊   အပြန်အလှန်စကားပြောဆိုခြင်း သို့မဟုတ်   လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ခြင်း တို့သည် စိတ်ပျံ့လွင့်မှု အနည်းဆုံးဖြစ်စေ သော လုပ်ဆောင်မှုများဖြစ်သော်လည်းဤလုပ်ဆောင်မှုများသည်ပင် စိတ်ပျံ့လွင့် မှုဖြစ်ပွားသည့်ရာခိုင်နှုန်း ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါသည်။ “လူ၏စိတ်သည်   ပျံ့လွင့်နေ သော စိတ်တစ်ခုဖြစ်သည်” (The human mind is a wandering mind) ဟု ၎င်းတို့ က ကောက်ချက်ချခဲ့ပါသည်။
“လူသား”ကို    အလေးအနက်ထား ကြည့်ရှုရာ၌           ယခုဖြစ်ပျက်တာ မဟုတ် သော       တစ်စုံတစ်ရာအကြောင်းကို  စဉ်းစားတွေးတောရာတွင်         ကျွန်ုပ် တို့၏စွမ်းရည်သည်           တိရစ္ဆာန်များ ကြားတွင်    ပြိုင်ဘက်မရှိ    တစ်ဦးတည်း ဖြစ်နေသည်ကို         ဂရုပြုမိပါသည်။    လူတို့သည်    မိမိတို့ဘာလုပ်နေသည်ကို        သေချာစွာမစဉ်းစားဘဲ      လုပ်ဆောင် သောအခါ ၎င်းတို့အတွက် အာရုံစူးစိုက်၍  စိတ်နှစ်ပြီး   လုပ်ဆောင်ခြင်းတို့လောက်  ပျော်ရွှင်မှုမရှိ ဖြစ်သွားသည်ကို   iPhone   ၏    စိတ်ပျံ့လွင့်‌မှုလေ့လာမှုက   ဖော်ပြခဲ့ ပါသည်။  

“ပျံ့လွင့်နေသောစိတ်သည်  မပျော်ရွှင် သည့်စိတ်ဖြစ်သည်”   (A  wandering mind   is  an   unhappy   mind) ဟု Killingsworth နှင့် Gilbert တို့က သတိ ပြုမိခဲ့ပါသည်။ အထူးသဖြင့် မကောင်းမြင် သည့် စိတ်ပျံ့လွင့်မှုများ (negative mind wandering) (အဆိုးမြင်သော အတွေး များကို        စဉ်းစားတွေးတောခြင်း သို့မဟုတ်       အခြားတစ်နေရာရာတွင် သင်ရှိနေချင်သည့်ဆန္ဒရှိခြင်း)     သည် နောင်လာမည့်အချိန်များတွင် ပျော်ရွှင်မှု မရှိသည့်ဖြစ်နိုင်ခြေ       ပိုမိုများပါသည်။ ထိုအချက်ကို  အံ့ဩစရာမလိုပါ။   (သင်ရဲ့ စိတ် မည်မျှပျံ့လွင့်နေသည်ကို တိုင်းတာ ရန် https://www.trackyourhappiness.org.    အပလီကေးရှင်းကို   download ထည့်သွင်းနိုင်ပါတယ်။)

သူတို့သည်        သူတို့၏ဘဝတွင် ဘယ်လောက်များများ     စိတ်ဖိစီးမှုများ ရှိပါစေ  ဂရုမစိုက်ပါ။   သင်သည်   အခြား တစ်နေရာရာတွင် ရှိနေချင်သည့်စိတ်ကူး များရှိနေလျှင်   ၎င်းသည်   သတိပြုမိရန် ကောင်းသောအလေ့အကျင့် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအတွေးသည်             မပျော်ရွှင်မှုကို    ဖန်တီးပေးသော          ကိုယ်တွင်းပဋိပက္ခ တစ်ခုဖြစ်ပြီး        မကောင်းမြင်သော စိတ်ပျံ့လွင့်မှု၏    ဤပုံစံသည်    သတိ ရှိသောအခြေအနေ၏          ပကတိ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပါသည်။ 
အလုပ်များစွာကို         တစ်ပြိုင်တည်း လုပ်ဆောင်ခြင်း   (multitasking)   ဖြင့် သင်၏အာရုံစူးစိုက်မှုကို ပိုင်ခြားခြင်းသည် သင်သတိမပြုမိလျှင်တောင်မှ   အန္တရာယ် ရှိသည့် စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့် အဆင့်နိမ့်သော       အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။    ကျွန်ုပ်တို့သည်    အချိန် တော်တော်ကြာ        သဘာဝအလျောက် စိတ်ပျံ့လွင့်နေပြီး အချို့သော  စိတ်ပျံ့လွင့် ခြင်းအမျိုးအစားများသည် တီထွင်ဖန်တီး နိုင်ပါသည်။ ဒါပေမဲ့ အတိတ်အကြောင်း နဲ့ပတ်သက်ပြီး  မကောင်းသောအတွေး များကို        သင်စဉ်းစားနေသောအခါ သင်သည် ပျော်ရွှင်မှုမရှိသည့်ဖြစ်နိုင်‌ခြေ ပိုမိုများပြီး ငြိမ်သက်နေသည့် စိတ်ဖိစီးမှု ဟော်မုန်းများသည်        ပိုမိုများပြားစွာ ထွက်လာသည်ကို          သင်တွေ့ကြုံခံစား ရနိုင်ပါသည်။       မကောင်းမြင်သည့် စိတ်ပျံ့လွင့်မှုသည် မမြင်ရသောပဋိပက္ခ (strife) ၏အရင်းအမြစ်တစ်ခု  ဖြစ်နိုင် ကြောင်း       ပို၍ပို၍သိသာထင်ရှားလာ ပါသည်။ 

တစ်ချိန်တွင် အကြောင်းအရာတစ်ခုကို လုပ်ဆောင်ခြင်း  

ယနေ့  ကျွန်ုပ်တို့အားလုံးသည် ကျွန်ုပ် တို့၏ ကန့်သတ်ထားသော အာရုံစူးစိုက်မှု အပေါ်  ဖိအားများရှိ‌နေပြီး အလုပ်များစွာ ကို တစ်ချိန်တည်း တစ်ပြိုင်နက်တည်း လုပ်ရန်၊   အီမေးလ်စစ်ရန်၊   ကျွန်ုပ်တို့၏ အချိန်ကို အကျိုးရှိစွာအသုံးချရန်  လိုလား ပါသည်။ အချိန်ကို အကျိုးရှိစွာ အသုံးချ ခြင်းသည် အကြောင်းအရာတစ်ခုကိုပြုလုပ် ရန်၊ ၎င်းအကြောင်းအရာပေါ်တွင် အပြည့် အဝအာရုံစိုက်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ ဤတစ်ချိန် တွင် အကြောင်းအရာတစ်ခုကိုလုပ်ခြင်း (unitasking) ကို တစ်ခါတစ်ရံတွင် စီးဆင်း မှု  (flow)  ဟုခေါ်ဆိုပြီး   အချိန်များကို ကုန်လွန်ရန်အတွက်    စိတ်ကျေနပ်စရာ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ 
ကျွန်ုပ်တို့သည်        မိမိတို့ကိုယ်ကို တင်းတိမ်ရောင့်ရဲစေရန်         ခွင့်ပြုပေးပါ သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် အလုပ်များစွာကို တစ်ပြိုင်တည်းလုပ်ခြင်း  (multitasking) နှင့်အတူ တင်းကျပ်သည့်အချိန်ဇယားများ ကို ရှောင်ရှား၍  မရပါ။  သို့ရာတွင်  ဘာပဲ လုပ်နေပါစေ  ထိုအလုပ်သည်   စီးဆင်းမှု (flow) ပုံစံဖြင့်  လုပ်သည်ဖြစ်စေ၊ အလျင် အမြန်  ကူးပြောင်းလုပ်ဆောင်မှုများဖြင့် လုပ်ဆောင်နေသည်ဖြစ်စေ၊   အခြားသော စိတ်အနှောင့်အယှက်များကို  ဖယ်ရှားရန် ကြိုးစားနိုင်ပြီး         အနည်းဆုံးအလုပ် အပေါ်   အာရုံစိုက်မှုသည်  တစ်နေ့တာလုံး အပြည့်အဝရှိနေနိုင်ပါတယ်။ (Unitasking သည် negative  thoughts   များ  မဝင်စေ ရန်အတွက် အလုပ်ထဲတွင်          အချိန်ကို စီးဆင်းကုန်ဆုံးစေရန် ဖြစ်ပါသည်။)

၃။ ထပ်ကာထပ်ကာ  ပြန်ပြောင်းတွေးတော ခြင်း  

Rumination   ဆိုသည်မှာ   သင်၏ တစ်စုံတစ်ရာ (ပုံမှန်အားဖြင့်   ပြဿနာ တစ်ခု   သို့မဟုတ်  အခြေအနေတစ်ခု) အကြောင်းကို    အမြဲမပြတ်ထပ်ကာ ထပ်ကာ  ပြန်လည်တွေးတောနေသည့် အပြုအမူဖြစ်ပါသည်။ Psychology- today.com တွင်   ဖော်ပြချက်အရ   Rumination သည်  စိုးရိမ်သောကနှင့် စိတ်ဓာတ်ကျရောဂါတို့အကြား ဆင်တူ မှုများအနက်မှ       တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ Merriam-Webster dictionary အရ rumination ကို “ပုံမှန်စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုကို    အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေသောအခါ          အထူးသဖြင့်   စိတ်ကူး၊   အခြေအနေ    သို့မဟုတ်  ရွေးချယ်မှုတစ်ခုအကြောင်းကို      အစွဲ အလမ်းကြီးသော  စဉ်းစားတွေးတော ခြင်း” ဟု  သတ်မှတ်ထားပါသည်။

၎င်းသည် ဆွဲဆောင်မှုရှိပြီး  ထပ်ကာ ထပ်ကာတွေးတောခြင်း၏ အချက်ပေး သံမှုပုံစံမှာ   ဤကဲ့သို့သော    တစ်စုံ တစ်ရာအသံဖြစ်ပါသည် -
(က)    သင်သည်     အကြောင်းအရာ များကို    အချိန်ယူစဉ်းစားနေ လျှင်၊
(ခ)    မဖြေရှင်းနိုင်သော        ပြဿနာ တစ်ခုအကြောင်းကို သင်က ပိုမို စဉ်းစားနေလျှင် သို့မဟုတ် 
(ဂ)    မကောင်းသည့်အရာက သင့်ထံ ၌ အဘယ်ကြောင့်ဖြစ်ခဲ့တာလဲ လို့ စဉ်းစားခဲ့လျှင်၊
သင်သည်    အသိဉာဏ်တိုးတက်မှု (cognitive breakthrough) တစ်ခုခု ရရှိလိမ့်မည်။    သင်သည်    ပြဿနာ များကို        ဖြေရှင်းလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး စိတ်သက်သာရာ ရှာတွေ့လိမ့်မည်။
ဒါပေမဲ့ ထပ်ကာထပ်ကာ တွေးတော ခြင်းသည်        ပြဿနာဖြေရှင်းသည့် လုပ်ရပ်နှင့်သာ ဆင်တူမည်။

ထပ်ကာထပ်ကာ   ပြန်ပြောင်းတွေးတော သည့်စိတ်၌     ငြိတွယ်နေခြင်းသည် ပို၍ပို၍မကောင်းမြင်သော၊ မိမိကိုယ်ကို ဝေဖန်/  အပြစ်မြင်သော အတွေးများမှ တစ်ဆင့်       သင့်ကိုနာကျင်စေသော ဝဲကတော့   (whirlpool)   တစ်ခုထဲသို့ စုပ်ယူခံရခြင်းနှင့် ပိုမိုတူပါသည်။
လူများသည် စိတ်ဓာတ်ကျသောအခါ ထပ်ကာတလဲလဲ  ပြန်ပြောင်းတွေးတော သည့်  အတွေးသံသရာထဲ၌  ကျွန်ုပ်တို့ သည်  ပိတ်မိရန်ဖြစ်နိုင်ခြေ  ပိုမိုများပါ သည်။  အကြောင်းရင်းမှာ    ၎င်းတို့၏ လက်ရှိရပ်တည်မှုအပေါ် လုံလောက်စွာ အားရမှုမရှိခြင်း သို့မဟုတ်  မိမိကိုယ် မိမိ အသုံးမကျခြင်းဟု ခံယူမိသောအခါ မျိုးတွင် ဖြစ်ပါသည်။ ဤအတွေးသံသရာ သည်    ဝမ်းနည်းစိတ်၊     ရှက်စိတ် သို့မဟုတ် ဒေါသစိတ် စသောခံစားချက် များကို    ပိုမိုဆိုးရွားစေပြီး   အားနည်း ချက်ကို   ကြိမ်ဖန်များစွာ    စဉ်းစား၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော  ခံစားချက်များသည် လူ၏စိုးရိမ်ပူပန်စိတ်ကို       မြင့်တက်စေ ပါသည်။       ထိုစိုးရိမ်ပူပန်စိတ်သည် ပြဿနာများကို   ဖြေရှင်းရာတွင်လည်း အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေပြီး  ထို့နောက် စိတ်ဓာတ်ကျမှုသည်   ပို၍ပို၍နက်ရှိုင်း ကြီးမားလာပါတယ်။
ထို့ကြောင့် သင်သည် ထပ်တလဲလဲ စဉ်းစားသောအခါ သင်သည် ပြဿနာ များကို  ဖြေရှင်းရာတွင်  အမှန်တကယ် ထိရောက်မှုနည်းပြီး  များစွာခံစားရကာ ပိုမိုဆိုးရွား‌စေပါသည်။   ထပ်ကာထပ်ကာ စဉ်းစားသောသူများသည်          မျိုးဗီဇ အလျား တိုတောင်းမှုဆက်နွှယ်နေသည့် စိတ်ဓာတ်ကျရောဂါနှင့်  စိုးရိမ်သောက များကို ပိုမိုခံစားရပါသည်။ 

၄။ အတွေးကို ကန့်သတ်ချုပ်တည်းခြင်း  
ကျွန်ုပ်တို့ဖော်ပြမည့်    နောက်ဆုံး အန္တရာယ်ရှိသော        အတွေးပုံစံက တကယ့်ကို  ဆန့်ကျင်အတွေးပုံစံတစ်မျိုး ဖြစ်ပါသည်။     ၎င်းသည်     အတွေးကို ကန့်သတ်ချုပ်တည်းခြင်းဟု  ခေါ်ဆိုသော လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး  အလိုမရှိသော အတွေးများနှင့် ခံစားမှုများကို တွန်းဖယ် ရန် ကြိုးစားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ (Psycho- analysis တွင် “လက်မခံနိုင်သော မှတ်မိ ခြင်းများ၊       ရုတ်တရုတ်ဖြစ်ပေါ်သော စိတ်ဆန္ဒများ/ စေ့ဆော်မှုများ သို့မဟုတ် လိုအင်ဆန္ဒများကို       သတိဖြင့်တားမြစ် ခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပါသည်။) 
အတွေးတစ်ခုကို  ကန့်သတ်ချုပ်တည်း ခြင်းသည်   သင်၏စိတ်အတွက်    ခက်ခဲ သောအလုပ်ဖြစ်ပါသည်။         ၎င်းသည် တားမြစ်ထားသော       အကြောင်းအရာ အတွက်       သင်၏စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုကို အမြဲမပြတ်စောင့်ကြည့် နေရပါမည်။   ဤနေရာတစ်ဝိုက်တွင် ဝင်ရိုးစွန်း ဝက်ဝံတစ်ကောင် ရှိပါသလား။ ဦးနှောက်သည် ထိုစောင့်ကြည့်မှုအလုပ် ကို မထိန်းသိမ်းနိုင်ပါ။ ၎င်းသည် ဦးနှောက် ကို ပင်ပန်းစေပါသည်။ 
အထင်နှင့်အမြင်   တခြားစီဖြစ်သော မှားယွင်းမှု   (ironic error)     ဆိုသည်မှာ စဉ်းစားဆင်ခြင်နိုင်စွမ်းတစ်ခု    ဖြစ်ပါ သည်။ “ဆေးလိပ်ဖြတ်ရန်    ကြိုးစားနေ သော        ဆေးလိပ်သောက်သူများသည် စီးကရက်အကြောင်းကို      အမြဲတစေ စဉ်းစားလိမ့်မည်”၊ “အစားလျှော့စားရန် ကြိုးစားနေသူများသည် အစားအသောက် အကြောင်း မစဉ်းစားမိရန် အပြင်းအထန် ကြိုးစားနေချိန်တွင်   ခရင်မ်အပြည့်ဖြင့် သောက်ချင်စရာ      ကော်ဖီတစ်ခွက် Frappuccinos (Starbucks   ကော်ပို ရေးရှင်းမှ      ထုတ်လုပ်သောအချိုနှင့် ကော်ဖီ/ cream အခြေခံပြီး ရောမွှေထား သည့် ကော်ဖီပုလင်း ကုန်အမှတ်တံဆိပ်) ၏ပုံကို   တွေ့လိုက်ရခြင်းသည်    ၎င်းတို့ အတွက်  နှိပ်စက်ခြင်းသကဲ့သို့   ခံစားရ နိုင်ပါသည်” ဟုဆိုသော စဉ်းစားဆင်ခြင် နိုင်စွမ်း (reason) တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ 
အထင်နှင့်အမြင်   တခြားစီဖြစ်သော မှားယွင်းမှုသည် မျိုးဗီဇများကို  အန္တရာယ် ရှိစေနိုင်ပြီး ကာလကြာရှည်သော  စိတ် ဖိစီးမှုသည်    မျိုးဗီဇများ၏အလျားကို တိုစေနိုင်သည်ကို       ကျွန်ုပ်တို့သိရှိပြီး ဖြစ်ပါသည်။    ဒါပေမဲ့    ကျွန်ုပ်တို့သည် မသိစိတ်ရဲ့     အနက်ရှိုင်းဆုံးနေရာသို့ မကောင်းသောအတွေးများကို    နစ်မြုပ် စေခြင်းအားဖြင့် စိတ်ဖိစီးနေသောအတွေး များကိုစီမံရန်   ကျွန်ုပ်တို့ ကြိုးစားခဲ့လျှင် ၎င်းသည်   ရလဒ်ပြောင်းပြန်ထွက်နိုင်ပါ သည်။ 
ကာလကြာရှည်စွာ   စိတ်ဖိစီးခဲ့သော ဦးနှောက်၏     အရင်းအမြစ်များသည် အသိဉာဏ်ဆိုင်ရာ ဝန်ပိနေခဲ့ပြီး အတွေး များကို အောင်မြင်စွာချုပ်ချယ်တားမြစ် ရန်    ပို၍ခက်ခဲစေပါသည်။   အတိုချုပ် ဆိုပါက    အတွေးများကို     ကန့်သတ် ချုပ်တည်းထားခြင်းသည် ကာလကြာရှည် စွာစိတ်ဖိစီးမှုကို  ဖြစ်ပေါ်စေရန်  အာရုံ နှိုးဆော်ပေးမှု နှင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှုများ ကို  ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ထိုသို့ ဖြစ်ပေါ်သောအခါ သင်၏မျိုးဗီဇများကို  တိုတောင်းစေကာ နာတာရှည်ရောဂါများ  ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါ သည်။ 
နိဂုံး
အထက်တွင်  ဖော်ပြခဲ့သော  မကောင်း မြင်သည့်  အတွေးပုံစံများအားလုံးသည် ကျွန်ုပ်တို့၏မျိုးဗီဇအလျားကို တိုတောင်း စေပြီး        နာတာရှည်ရောဂါများနှင့် ဆက်နွှယ်နေပါသည်။ မကောင်းမြင်သော စဉ်းစားတွေးတောစိတ်ဟူသော    စကား လုံးကို    လူမှုကွန်ရက်တွင်   ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့်ရေးသား၊   ပြောဆိုအသုံးပြုနေ သော  ကျွန်ုပ်တို့သည်   သာမန်လူဖြစ်နေ ပါက    သိပ္ပံပညာရှင်များ၏    အထက်ပါ သုတေသန      ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်ထဲတွင် ကျွန်ုပ်တို့လည်း ပါဝင်ပတ်သက် အကျုံး ဝင်နေမည်   ဖြစ်ပါသည်။  ကျွန်ုပ်တို့သည် တစ်နေ့တာလျှင် အတွေးပေါင်း ၆၅၀၀၀ ခန့်တွေးပြီး       ထိုအတွေးများအနက် ဆန့်ကျက်ဘက်        သဘောထားနှင့် မကောင်းမြင်စိတ်ဖြစ်နေသော   အတွေး ၈၀   ရာခိုင်နှုန်းနှင့်     ထပ်ကာထပ်ကာ ပြန်ပြောင်းတွေးသောအတွေး ၉၅ ရာခိုင် နှုန်းတို့ ပါရှိနေပါမည်။
ထို့ကြောင့်  အဆိုးမြင်ဝါဒ၊   ရန်လို မုန်းတီးမှုတို့  ရှိနေခြင်းသည် မကောင်း မြင်သော      အတွေးပုံစံများအားလုံး ဖြစ်ပေါ်စေရန်အတွက်   ကျွန်ုပ်တို့အား အားနည်းချက်များဖြစ်အောင် တွန်းပို့နေ ပါသည်။ မကောင်းမြင်သော အတွေးများ ကို မိမိခန္ဓာကိုယ်မှ ဖယ်ရှားရန် အကောင်း ဆုံးနည်းလမ်းမှာ  ဝိပဿနာရှုမှတ်ခြင်း၊ သတိပဋ္ဌာန်   ကျင့်ကြံအားထုတ်ခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။   ထိုတစ်နေ့တာအတွေးများ ထဲမှ (မိမိ၏အတွေးကိုဖြစ်စေ၊ အခြားသူ တစ်ဦး၏အတွေးကိုဖြစ်စေ)    ဖြစ်စဉ် အကြောင်းအရာပေါ်တွင်   အပြုသဘော ဆောင်သောအတွေးများနှင့်   မကောင်း မြင်သောအတွေးများဟု ခွဲခြားနားလည် ရန်  လိုအပ်ပါသည်။  ထိုသို့ခွဲခြားနိုင်ရန် အတွက် စဉ်းစားတွေးခေါ်ရာတွင် ဖြစ်စဉ်၊ အကြောင်းအရာ   ပြဿနာဖြစ်ရပ်များ နှင့်ပတ်သက်ပြီး တစ်ဖက်သတ်၊    တစ်ဖက် စောင်နင်းမစဉ်းစားဘဲ ပကတိအရှိတရား အပေါ်အခြေခံကာ     စိစစ်လေ့လာမှု၊ တွေးခေါ်မြော်မြင်မှု၊    ဆင်ခြင်တုံတရား နှင့်    စဉ်းစားချင့်ချိန်မှု၊    ကျိုးကြောင်း ဆီလျော်စွာစဉ်းစားမှု၊  ဆန်းစစ်ဝေဖန်မှု တို့ဖြင့်      စဉ်းစားတွေးတောရပါမည်။ ထိုမှသာ ပြဿနာဖြေရှင်းခြင်းနှင့်တူပြီး ရလဒ်မှန်ကာ      အောင်မြင်နိုင်ပါမည်။ စဉ်းစားတွေးခေါ်မှု   အမြင်မတူရုံမျှဖြင့် မိမိ၏အမြင်သည်သာ     အကောင်းမြင် ဖြစ်ပြီး အခြားသူ၏အမြင်သည် မကောင်း မြင်သည့်အမြင်၊      မကောင်းမြင်သည့် စဉ်းစားတွေးတောစိတ်ဟု     တစ်ဖက် စောင်းနင်း       မဆုံးဖြတ်သင့်ကြောင်း   တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။    ။
References
u    The   Telomere  Effect:   A Revolutionary Approach to Living  Younger,  Healthier, Longer  By   Elizabeth H. Blackburn and Dr. Elissa Epel
u    Smart Thinking, Skills for Critical Understanding and Writing  by  Matthew  Allen, Oxford (Second Edition)
u    Negative    Thinking,    CBT Tools,   NHS  Five Department of   Psychology,   Reviewed 2013. (moodcafe.co.uk)
u    https://www.exploringthe- problemspace.com/ new-blog/ 2017/ 1/ 1/ counting-thoughts-part-i
u    https:// moodsurfing.com/cynical-hostility/
u    https:  //sapienlabs.  org/measuring-a-thought/ 
u    https://www. psychology- today.com/ us/   blog/depression -management-techniques      /201604/rumination-problem-in-anxiety-and-depression
u    https://www.psychology- today.com/ us/ blog/ the-mindful - self - express/ 201704/ stuck-in-negative-thinking-it-could-be-your-brain
u    https://www. psychology - today.com/ us/  blog/changepower/201912/9-positive-benefits-negative-thinking 

သန်းဇော်