ဒေါက်တာခင်မောင်လွင်

အများသုံးနေကြတဲ့  အကြော်ခံဆီဆိုတာ ခဏခဏပြန်ကြော်ရာမှာ သုံးနေတဲ့အတွက် ရလဒ်ကတော့ ရောဂါရတာချင်း အတူတူပါပဲ။ ဆီကြိုက်တဲ့မြန်မာတွေ အကြော်ခံဆီကြောင့် ဖြစ်လာနိုင်တဲ့အန္တရာယ်တွေ အသိနည်းကြတာကြောင့် တစ်ကြောင်း၊  စီးပွားရေးတွက်ခြေကိုက်အောင် ထပ်ပြီးထပ်ပြန်ကြော်ရုံသာမက ကျန်တဲ့ဆီတွေကိုလည်း စားသုံးနေကြတာကတစ်ကြောင်း ကျန်းမာရေးထိခိုက်ကြတာ တွေ့လာရပါတယ်။

 

အကြော်ခံဆီနဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာ

အကြော်ခံဆီကြောင့်     ဖြစ်လာရတဲ့ကျန်းမာ ရေးပြဿနာကတော့          မြန်မာနိုင်ငံသာမက တစ်ကမ္ဘာလုံးနဲ့ ဆိုင်နေပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတွေ၊ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာတော့     သိပ္ပံနည်းပညာကို အသုံးပြုပြီး  ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သီးနှံကရတဲ့ဆီကို အကြော်ခံဆီပြုလုပ်       စားသုံးလေ့ရှိကြပါတယ်။ ကိတ်မုန့်၊    ဘီစကွတ်ကအစ    ပေါင်မုန့်အဆုံး  အကြော်ခံဆီတွေကို    သုံးကြတယ်။   ဆီကိုပျစ်ခဲ အောင် လုပ်ထားတဲ့အတွက် ထားသိုအသုံးပြုရလွယ် တယ်။   ခရစ်စကို (Crisco) အစရှိတဲ့   ဆီခဲတွေကို   တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်သုံးကြရာက    အဲဒီဆီတွေထဲမှာ ပါလာတဲ့ (Transfat) ဆိုတဲ့   ဆီဆိုးတစ်မျိုးရဲ့ဒဏ်ကို ခံလာကြရတယ်။ ရောဂါတွေဖြစ်ကြ၊ သေကြတယ်။ 

 

သာမန်အားဖြင့် ကျွန်တော်တို့  နားလည်ထား တာက   တိရစ္ဆာန်တွေကရတဲ့ဆီ  ( Animal Fat ) တွေဟာ အဝလွန် အဆီပိတ်စေတယ်။ သွေးတိုး၊ နှလုံး စတဲ့ ရောဂါအမျိုးမျိုး ကြုံတွေ့ရနိုင်တယ်ဆိုတာပါပဲ။
ဒါကြောင့်    အမဲဆီ၊    ဝက်ဆီ  စတာတွေကို တတ်နိုင်သမျှ    မသုံးကြတော့ပါဘူး။   ဟင်းသီး ဟင်းရွက်သီးနှံတွေကရတဲ့ဆီတွေကတော့ ကျန်းမာ ရေးထိခိုက်မှုနည်းတယ်လို့ ယုံကြည်ပြီး တွင်တွင် ကျယ်ကျယ်သုံးခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ  အတွင် ကျယ်ဆုံးနဲ့ ဈေးအပေါဆုံးကတော့ စားအုန်းဆီပါပဲ။ တိရစ္ဆာန်တွေကရတဲ့  ဆီတွေဟာ ပြည့်ဝဆီ (Satu-rated)   တွေဖြစ်တယ်။    ကြာကြာစားသုံးရင် အန္တရာယ်ဖြစ်တယ်။   ဟင်းသီးဟင်းရွက်သီးနှံကရတဲ့ဆီတွေက  မပြည့်ဝတဲ့ဆီ ( Unsaturated Fat) တွေဖြစ်တယ်။  ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှု  အန္တရာယ် နည်းတယ်လို့ သိခဲ့ရတယ်။

 

ဒါပေမယ့်  သုတေသနတွေ  တိုးတက်လာတာ နဲ့အမျှ  တိရစ္ဆာန်ထွက်ဆီတစ်မျိုးဖြစ်တဲ့  ငါးကြီး ဆီနဲ့  အခြားငါးတွေကရတဲ့ အဆီတွေဟာ ကျန်းမာ ရေးကို အထောက်အကူပြုတဲ့  “ဆီကောင်း”  တွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာ    တွေ့လာရတယ်။    ငါးဆီထဲမှာ အိုမီဂါ ၃၊  အိုမီဂါ ၆၊ အိုမီဂါ ၉ ဖက်တီးအက်စစ်ဆိုတဲ့ အဆီသုံးမျိုးဟာ  အဝလွန်ရောဂါ၊ သွေးတိုး၊ နှလုံး ရောဂါသည်တွေကို   ကုသရာမှာတောင်  သုံးလို့ ကောင်းတာ  တွေ့ကြရတယ်။   သွေးထဲမှာ  စေးပျစ် ပိတ်ဆို့နိုင်တဲ့  ဆီဆိုးတွေကို  လျှော့ချပစ်နိုင်တယ်။ တစ်ချိန်တုန်းကတော့ သွေးထဲမှာ ကိုလက်စထရော ဘယ်လောက်ပါသလဲ  စစ်ကြတယ်။   များရင်အဆီ ပိတ်မယ်၊    သွေးတိုးမယ်၊    နှလုံးရောဂါရမယ်လို့ ခန့်မှန်းကြတယ်။  အခုနောက်ပိုင်းမှာ Cholesterol ထက်ပိုပြီး  တိကျတဲ့ဓာတ်တွေကို  စစ်ဆေးနိုင်လာ ကြတယ်။ LDL ( Low Density Lipoprotein) နဲ့ HDL ( High Density Lipoprotein )   ဆိုတဲ့ အဆီဓာတ်နှစ်မျိုးကို  ဖော်ထုတ်လာကြတယ်။ LDL ဆိုတာက “ ဆီဆိုး ”ပဲ။  သွေးလွှတ်ကြောတွေထဲမှာ အနည်ထိုင်နိုင်တယ်။      နှလုံးသွေးကြောတွေကို ပိတ်ဆို့နိုင်တယ်။    သွေးတိုး၊ နှလုံးရောဂါတွေရဲ့ အဓိကလက်သည်ပဲ။ HDL ဆိုတာ “ဆီကောင်း”ပါ။ သွေးထဲက    ဆီဆိုးတွေကို   လျှော့ချပစ်နိုင်တယ်။ သွေးကြောကျဉ်းတာ၊  ပိတ်ဆို့တာ ၊ အဆီပိတ်တာ မျိုးကို ကာကွယ်နိုင်တယ်။

 

အန္တရာယ်နှစ်ဆ

ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ဖွဲ့တည်နေတဲ့  အဆီဖွဲ့စည်းမှု ပြောင်းလဲမှုသဘာဝတွေကို အရိပ်အမြွက်မျှ  ဖော်ပြ ရတာကလည်း   အကြော်ခံဆီနဲ့  ပြန်ကြော်ဆီတွေရဲ့ အန္တရာယ်ကို   ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိစေလိုလို့ပါပဲ။ ဝက်ဆီလိုမျိုး    အသားကရတဲ့    အဆီကိုစားရင်  သွေးထဲမှာ     အဆီပိတ်တာမှန်ပါတယ်။      ဒါပေမယ့် ဆီကောင်းဖြစ်တဲ့    HDL  ကို  မလျော့စေပါဘူး။ ပြန်ကြော်ဆီတွေ၊ အကြော်ခံဆီတွေ စားတဲ့သူမှာ တော့  သွေးထဲမှာ LDL ဆီဆိုးတွေ  တိုးရုံသာမက HDL ဆီကောင်းတွေကိုပါ   လျှော့ချပစ်လိုက်တဲ့ အတွက် အန္တရာယ်နှစ်ဆဖြစ်စေပါတော့တယ်။

 

အန္တရာယ်နှစ်ဆတိုးသွားတော့  ဘယ်လိုထိခိုက် သွားမလဲ။ နှလုံးရောဂါ၊  သွေးတိုးရောဂါတွေ ပိုဆိုး သွားတာပါပဲ။    သွေးကြောတွေ    ကျဉ်းသွားတာ၊ ပိတ်ဆို့စေတာတွေကြောင့်     နှလုံးတိုက်ခိုက်ခံရမှု (Heart Attack)  တွေ   ခံစားရတာများပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အခြားသော အဝလွန်ခြင်း၏ဆိုးကျိုးများဖြစ်တဲ့ ဆီးချိုရောဂါ၊  အသည်းအဆီဖုံးရောဂါတွေ ဖြစ်စေပါတယ်။  အယ်လ်ဇိုင်းမားဆိုတဲ့ သူငယ်ပြန် ရောဂါ တစ်မျိုးကိုလည်း ဖြစ်စေပါတယ်။ ယောက်ျား တွေမှာ  ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ၊ မိန်းမတွေမှာ  သားမြတ် ကင်ဆာတွေ   ပိုအဖြစ်များတယ်လို့   ပြင်သစ်နိုင်ငံ သုတေသနမှာ  တွေ့ရှိရပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေမှာ သားဥအိမ်ကို    ထိခိုက်ပြီး   မြုံသွားတာမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

 

ဟင်းသီးဟင်းရွက်ကရတဲ့ဆီတွေကို မာဂျရင်း လို  ထောပတ်ခဲဖြစ်အောင်   လုပ်တဲ့လုပ်ငန်းစဉ်မှာ ဆီဓာတ်ဟာ (Transfat) အဖြစ်နဲ့   ပြောင်းလဲသွား ပါတယ်။      မူလက     ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီတွေဟာ ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်နည်းပေမယ့်  အကြော်ခံဆီ ဖြစ်သွားတဲ့အခါမှာ      အန္တရာယ်များလာပါတယ်။ မပြည့်ဝဆီကနေ  အကြော်ခံဆီနဲ့ ပြန်ကြော်ဆီအဖြစ် ပြောင်းသွားတာကြောင့်   အသားကရတဲ့    ပြည့်ဝ ဆီထက်    ပိုဆိုးသွားတဲ့သဘောပါပဲ။   အရပ်ထဲမှာ အကြော်ခံဆီအနေနဲ့    သုံးတာများတဲ့   စားအုန်းဆီ ပျစ်ပျစ်တွေဟာလည်း       ကြော်လိုက်တဲ့အခါမှာ (Transfat)တွေ ဖြစ်သွားတာပါပဲ။

 

စားအုန်းဆီမှာ    ပြည့်ဝတဲ့ဆီနဲ့     မပြည့်ဝဆီ တစ်ဝက်စီလောက် ပါနေတယ်။  ဆီကိုသန့်ထုတ်ပြီး မပြည့်ဝဆီတွေ    ခွဲယူနိုင်ရင်တော့   မဆိုးပါဘူး။ ဒါပေမယ့်       ဆီပုလင်းထဲမှာ     အနည်အနှစ်တွေ   တွေ့နေ မယ်၊    လွယ်လွယ် ကူကူခဲနေမယ်ဆိုရင်တော့ ပြည့်ဝဆီတွေ   များနေတဲ့သဘောပါပဲ။  အုန်းဆီလို ပါပဲ။ အုန်းဆီကို ဘယ်သူမှ ကြော်တဲ့အခါမှာ  မသုံးပါ ဘူး။     အကြော်ခံဆီလည်း    မလုပ်ကြပါဘူး။   ပဲဆီထဲ စားအုန်းဆီပျစ်ပျစ်တွေ             ရောထည့်ထားတဲ့ အကြော်ခံဆီမျိုးကျတော့  ဈေးသက်သာသွားပေမယ့် ကျန်းမာရေးအရ       မသက်သာတော့ဘူးဆိုတာ သတိပြုမိကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

 

ရောဂါတိုးဖို့သာရှိ

အကြော်ခံဆီရဲ့ သဘောကတော့  ဆီရဲ့ အငွေ့ပျံ မှတ်မြင့်တဲ့အတွက်  တော်ရုံနဲ့ဆီမခန်းတာကြောင့် ကြာကြာကြော်လို့ရတဲ့  သဘောပါပဲ။  ပိုဆိုးတာက တစ်ခါကြော်ရုံနဲ့  ဆီက    ကုန်သွားတာမဟုတ်တော့ ထပ်ပြီး   ထပ်ပြန်ကြော်နေသမျှ  ရောဂါတိုးဖို့သာပဲ ရှိပါတယ်။ ဟိုတယ်တွေမှာတော့  ကြော်ပြီးသားဆီ တွေကို  ပြန်သုံးခွင့်မရှိပါဘူး။  ပြန်ရောင်းခွင့်လည်း မရှိပါဘူး။  စားသုံးမှုမပြုဘဲ  သွန်ပစ်ရမှာ၊  ဖျက်ဆီး ပစ်ရမှာ   ဖြစ်ပါတယ်။     အခု  နောက်ပိုင်းမှာတော့ ဇီဝလောင်စာ (Biofuel) အဖြစ်    ပြန်လည်အသုံးချ ဖို့ ကြိုးစားနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ အဓိကကျတာက ပြန်ကြော်ဆီဆိုရင်  ဘယ်ဆီမှ ကျန်းမာရေးအတွက် မကောင်းဘူးဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။ အကြော်ကြိုက်တဲ့ မြန်မာပရိသတ်အတွက် သတိထားစရာအချက်ပါပဲ။

 

ဆီဆိုတာ မရှိမဖြစ် အာဟာရတစ်မျိုးလို့  မပြော နိုင်ပါဘူး။  တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ ဟင်းလျာထဲမှာ ဆီမပါဘဲ  ကျန်းမာနေကြတာ  အထင်အရှားပါပဲ။ ကျန်းမာရုံမက ကြံ့ခိုင်ကြပါတယ်။ မာရသွန် အဝေး ပြေးသမားတွေဆိုရင်  တောင်ပေါ်သားတွေ များပါ တယ်။ မြေပြန့်သားတွေကတော့       ဆီကြိုက်ကြ တယ်။  ပဲပြုတ်နဲ့   ထမင်းဆီဆမ်းကို    နံနက်စာ စားရတာ  ကြိုက်ကြတယ်။  ထမင်းပူပူကို  နှမ်းဆီ လေးဆမ်းပြီး နယ်စားရတာ  အရသာရှိလှတယ်။  ရှေးမြန်မာကြီးတွေ ကျန်းမာကြတယ်ဆိုတာ    သူတို့ စားတဲ့  အစာပေါ်မှာ   တည်တာပဲ။   နှမ်းဆီဖြစ်ဖြစ်၊  ပဲဆီဖြစ်ဖြစ်   ဆုံဆီသန့်သန့်လေးဆိုရင် ဘာချွတ် ဆေးမှလည်း  မပါဘူး။  ဘယ်လိုအကြော်ခံဆီမှလည်း ရောမထားဘူး။  ပဲပြုတ်နဲ့ ဆီဆမ်းပြီးစားလိုက်ရင် အင်အားဓာတ်ရယ်၊ အသားဓာတ်ရယ် ပါသွားပြီပဲ။ လိုနေတာက   အစိမ်းရောင်  ဟင်းသီးဟင်းရွက် တစ်မျိုးမျိုး၊    ဒါမှမဟုတ်   သစ်သီးတစ်မျိုးမျိုး တွဲဖက်ပြီး   စားလိုက်ရင်    မျှတတဲ့   အာဟာရ ဖြစ်သွားပါပြီ။

 

ကျန်းမာကြစေချင်

ဘူးသီးကြော်၊  ပဲကြော်၊  ငါးကြော်၊   အသား ကြော်တွေ   ပါလာပြီဆိုရင်တော့   ခန္ဓာကိုယ်ထဲ အဆီဝင်တာ   များသွားပါပြီ။   ဆီဆိုးတွေလည်း  တိုးဝင်သွားပါပြီ။  ခေတ်မီသူတွေကတော့    ဒင်ဆမ်း  (Dim Sum)   ဆိုတဲ့    အသီးအရွက်ပေါင်း၊   အသား ပေါင်းတွေကို     ရွေးချယ်စားလာကြပါပြီ။   အကြော် တွေကို   ရှောင်ကုန်ကြပါပြီ။  ပေါင်းထားတဲ့အသား တွေ၊    ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေမှာ    ဆီဆိုးတွေ  လုံးဝမပါတော့ဘူး။   သဘာဝအာဟာရဓာတ်လည်း အပျက်အစီးနည်းပါတယ်။  ဂေါ်ဖီရွက်၊   ဆလတ်ရွက်၊   သခွားသီး၊    ပဲသီးတွေကို   စင်အောင်ဆေးပြီး လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်   တဂျွမ်းဂျွမ်းမြည်အောင်     ကိုက်စားရတာဟာ    ကျန်းမာရေးထိခိုက်နိုင်မယ့်  အန္တရာယ်နည်းသွားတာတော့ သေချာပါတယ်။

 

ကျွန်တော်တို့က ဆီလျှော့စားပါလို့  အသိပညာ ပေးတဲ့အခါမှာ  တချို့မကြိုက်ကြပါဘူး။   ဆီပါမှ အရသာရှိမယ်လို့   ထင်ခဲ့တာရယ်၊   မိသားစုထဲမှာ သင်ခဲ့တာရယ်ဟာ     အစွဲဖြစ်နေတာ  များပါတယ်။ ၁၉၉၂ ခုက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ သုတေသနစာတမ်းတစ်ခု မှာ မြန်မာတို့ရဲ့   ပျမ်းမျှနေ့စဉ်   ဆီစားသုံးမှုဟာ ၀ ဒသမ ၅၄ ကျပ်သား    ဖြစ်ပါတယ်။   ပုံမှန်အာဟာရ လိုအပ်ချက်နဲ့ယှဉ်လျှင်   မျှတပါတယ်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ် သုတေသနစာတမ်းတစ်ခုမှာတော့  လူတစ်ယောက် တစ်နေ့ဆီစားနှုန်း ၁ ဒသမ ၇၂ ကျပ်သား ဖြစ်သွားပါ တယ်။ သုံးဆတိုးပြီး   စားလာကြတဲ့  သဘောပါပဲ။ တတ်နိုင်တာနဲ့   ဆီကိုများများစားသုံးမယ့်အစား သဘာဝအာဟာရကို   မျှတစွာစားသုံးပြီး ကျန်းမာ ကြစေချင်ပါတယ်။

 

ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့  အမေရိကန် ၊ ကနေဒါ၊ သြစတြေးလျနဲ့ ဥရောပနိုင်ငံများမှာတော့ အကြော်ခံ ဆီတွေကို မီးဖိုထဲက ဖယ်ထုတ်ပစ်နေကြပါတယ်။ " Clear your Kitchen of Transfat " လို့ ဆောင်ပုဒ် ထုတ်   ပညာပေးနေကြပါတယ်။   စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေကလည်း မိမိတို့ထုတ် ကုန်မှာ အကြော်ခံဆီတွေ  မပါအောင် ကြိုးစားနေကြ ပါတယ်။   စားသောက်ဆိုင်တွေမှာလည်း  အကြော်ခံ ဆီ  အသုံးပြုနှုန်းကို  ထိန်းချုပ်ဖို့  ကြိုးစားနေကြပါ တယ်။ အားလုံးရဲ့ကျန်းမာရေးအတွက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

 

ဆီလျှော့စားပါ။ 
မလျှော့နိုင်ရင် အကြော်လျှော့စားပါ။
အကြော်ကြိုက်ရင် ပြန်ကြော်ဆီမသင့်ပါ။ 
ပြန်ကြော်ဆီ(Transfat)တွေဟာ  ကျန်းမာရေး နဲ့     မညီဘူးဆိုတဲ့အချက်ကို     အိမ်ရှင်မတွေ၊  စားသောက်ဆိုင်ရှင်တွေ၊      လက်လီလက်ကား ဈေးသည်တွေ သိစေချင်ပါတယ်။       ။