မိုက်ကရိုဖုန်းပေါ်မှ မျက်ရည်စက်များ

ကိုဗစ်-၁၉ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါက တစ်ကမ္ဘာလုံးကို ခြိမ်းခြောက်အန္တရာယ်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ ကူးစက်မြန်ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်းကို အရှိန်အဟုန်မြင့်စေသည့် အကြောင်းအရာများအနက် ဘားများ၊ နိုက်ကလပ်များနှင့် ကာရာအိုကေများ၊ အနှိပ်ခန်းများ စသည့် လူအချင်းချင်း ထိတွေ့မှုများသည့်နေရာများသို့ သွားလာခြင်းကလည်း အများဆုံးပါဝင်လျက် ရှိပါသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးရှိ ကျန်းမာရေးပညာရှင်များက လပေါင်းအတော်ကြာကြာ နေ့စဉ်ရက်ဆက် မည်မျှပင်အသိပေးစေကာမူ မလိုက်နာလိုသူများက ရောဂါကူးစက်ရန် အန္တရာယ်အပြည့်ရှိနေ သည့် မိုးလုံလေလုံနေရာများ၊ လေဝင်လေထွက်အားနည်း သည့်နေရာများနှင့် လူစုလူဝေးဖြင့် စားသောက်အပန်းဖြေကြသည့် နေရာများသို့ သွားမြဲတိုင်းသွားခဲ့ကြသည်။ ယင်းသို့သောနေရာမျိုးတွင် စကားပြောရန်၊ သီချင်းဆိုရန်၊ အဖျော် ယမကာသောက်သုံးရန်၊ အစားအစာစားရန် စသည့်အကြောင်းများကြောင့် မိမိတို့တွင်တပ်ထားသည့် ပါးစပ်နှာခေါင်းစည်းကို အခိုက်အတန့်မျှ ချွတ်လိုက်မိသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက်မမြင်ရသော မကောင်းဆိုးရွား တစ်ကောင်သဖွယ်အလစ်ချောင်းနေသည့် ကမ္ဘာပတ်ဗိုင်းရပ်စ် ကိုဗစ်-၁၉ က အခွင့်ကောင်းယူကာ ဝင်ရောက်သွားမည် ဖြစ်သည်။

ဝေ့ဝဲလွင့်မျော

တစ်ညတာပျော်စရာရှာဖွေသည့်နေရာမှ တစ်ဘဝစာ သင်ခန်းစာများရရှိမည်ကို ကြိုတင်မမြော်တွေးမိသူများအဖို့ အန္တရာယ်ကြုံရသည့်ဖြစ်စဉ်များ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် မနည်းတော့ပြီဖြစ်သည်။ ကူးစက် ရောဂါဖြစ်ပွားစဉ်အတွင်း သီးသန့်ခန်းဟုခေါ်ရမည့် ကာရာအိုကေခန်းများသည် အမေရိကလူငယ်များ၊ ဥရောပလူငယ်များ၊ အာရှလူငယ်များ စသည်ဖြင့် ခွဲခြားမနေဘဲ ကိုဗစ်-၁၉ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ဖြန့်ဝေပေးခဲ့ပုံရသည်။ လူစည်ကားသည့် ဘားများအတွင်း အဖျော်ယမကာကော့တေးက အရှိန်မြှင့်တင်ပေးလိုက်သည့် လှိုင်းကိုစီးကာ ကျယ်ကျယ် လောင်လောင် သီချင်းလိုက်ဆိုနေကြသူများ၏ကြား လေထုထဲမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သည် ဝေ့ဝဲလွင့်မျောလျက်ရှိသလို ပုလင်းများ၊ ဖန်ခွက်များနှင့် မိုက်ကရိုဖုန်းများ၏ မျက်နှာပြင်များပေါ်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သည် တွယ်ကပ်ဖုံးလွှမ်းနေကြောင်း ဝါရှင်တန်ပို့စ်၏ သတင်းဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်တွင် လူငယ်တစ်ယောက်၏ ကိုဗစ်-၁၉ အတွေ့အကြုံကို ရေးဖွဲ့ဖော်ပြထားသည်။

ဂျာမနီနိုင်ငံကလို ဘားမှ စားပွဲထိုး မာရီယိုခရီးဘီး သည်လည်း ဘားသို့လာရောက်သည့် ဖောက်သည် တစ်ဦးဦးထံမှ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသည်။ နှာခေါင်းစည်းတပ်ဆင်ပေးပါဟု သူဘယ်လောက်ပင် တောင်းပန်ပြောပြော သူ့ဘားသို့လာရောက်သူအများစုက လက်မခံခဲ့ဟုဆိုသည်။ သို့ဖြင့် သူ၏အနှစ် ၂၀ ကျော်စားပွဲထိုးဘဝကို နိဂုံးချုပ်အဆုံးသတ်ရန် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ပိုးက သူ့ထံရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သူ့အဖြစ်မျိုးမကြုံကြစေဖို့ လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းများ၊ ဧည့်ကြိုများနှင့် စားပွဲထိုးများကို သူကစိတ်ပူပန်မှုများစွာဖြင့် မှာကြားခဲ့သည်။ အားမနာတတ်သည့် စားသုံးသူများကိုတော့ နာကြည်းနေမလားမပြောတတ်ဟု သူ့ကိုဆေးကုသပေးခဲ့သည့် ဆရာဝန်က မှတ်ချက်ပေးထားသည်။

ဆိုလေလေ ရောက်လေလေ

ဝါရှင်တန်ရှိ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတစ်ခုအတွင်း နှစ်နာရီခန့်ကြာမြင့်သည့် တေးဂီတလေ့ကျင့်မှုတစ်ခု၌ လူ ၅၃ ဦးခန့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခြင်းခံလိုက်ရသည်။ ယင်းဖြစ်စဉ်တွင် သေဆုံးသူနှစ်ဦးရှိခဲ့သည်။ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနှင့် ကာကွယ်တားဆီးရေးစင်တာများက အသံကျယ်ကျယ် သီချင်းဆိုလေလေ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ လေထဲကို များများရောက်လေလေဟု ဆိုခဲ့ကြသည်။ အုပ်စုဖွဲ့၍ အသံကျယ်ကျယ်ဖြင့် စုပေါင်းသီဆိုကြသောအခါ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများစွာ လေထုထဲတွင် ရောက်ရှိသွားမည်ဟု ခန့်မှန်းကြည့်နိုင် သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၏ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးလမ်းညွှန်ချက် များတွင် ကာရာအိုကေခန်းမများနှင့် နိုက်ကလပ်များကို ပိတ်ထားရန်နှင့် ဘားများ၊ အရက်ဆိုင်များကို ၅၀ ရာခိုင် နှုန်း ဖွင့်ခွင့်မပြုဘဲ ကျန်းမာရေးနှင့်စနစ်တကျ ကိုက်ညီမှုရှိစေရန် ကန့်သတ်ထားခဲ့သည်။

စပိန်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းရှိ Murcia မြို့ပြအာဏာပိုင်များ က နောက်ဆုံးထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ဥပဒေတွင် ကိုဗစ်-၁၉ သည် ညဘက်အပန်းဖြေနေရာများမှ ပြန့်ပွားစေသည်ဟု ဖော်ပြ ထားပြီး ယင်းတို့ကို ပိတ်ပင်တားဆီးထားသည်။ စပိန်နိုင်ငံ သည် ကိုဗစ်-၁၉ အန္တရာယ်ကို အစောပိုင်းတွင် ဆိုးဆိုးရွားရွား ခံစားခဲ့ရသည့်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ထိထိရောက်ရောက်ထိန်းချုပ်မှုများကြောင့် ရက်သတ္တ ၁၀ ပတ်အကြာတွင် တည် ငြိမ်စပြုခဲ့သည်။ သို့သော် အကြီးမားဆုံးပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်သည့် လူငယ်များအတွက် အပန်းဖြေနေရာများကိုမူ အချိန်အကန့်အသတ်ဖြင့် ပိတ်ထားဆဲဖြစ်သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်သည် ယင်းနေရာများသို့ လာရောက်လေ့ရှိသည့် လူငယ်များမှတစ်ဆင့် သူတို့၏ အပေါင်းအသင်းများ၊ မိသားစုများနှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်သူများအားလုံးဆီ ကူးစက်ပျံ့နှံ့ခဲ့ခြင်းကြောင့် တင်းကျပ်ထားရခြင်းဖြစ်သည်။

ပြန်လည်ပိတ်ထားစေခဲ့

အရှေ့အာရှနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံသည် ဇွန်လဒုတိယပတ်တွင် ရောဂါဒုတိယလှိုင်းပြန်ဖြစ်နိုင်သည့်အခြေအနေရှိကြောင်း ကြေညာခဲ့ရပြီး ရောဂါကူးစက်မှုအများဆုံးဖြစ်နိုင်သည့် နေရာများအဖြစ် ကျောင်းများနှင့် ကာရာအိုကေခန်းမများ၊ နိုက်ကလပ်များ၊ ဘားများကို သတ်မှတ်ပြီး ပြန်လည်ပိတ်ထားစေခဲ့သည်။

တောင်အမေရိကမှ ပီရူးနိုင်ငံ လီမာမြို့တွင်လည်း ပါတီပွဲများကျင်းပရာ ကလပ်များကို ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ရှောင်တခင် ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးပြီး တားမြစ်နေကြရသည်။ ပီရူးနိုင်ငံသည် တောင်အမေရိက၌ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု ဒုတိယအများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အစိုးရက မတ်လကတည်းကပင် ကပွဲခန်းမများ၊ ကလပ်များ၊ ဘားများ၊ ကာရာအိုကေခန်းမများအားလုံးကို ပိတ်ထားစေခဲ့သော်လည်း တရားမဝင် ဖွင့်လှစ်မှုများ ရှိနေခဲ့သည်။

တလှုပ်လှုပ်ရှိနေတတ်

ထိုင်းနိုင်ငံ ဗန်ကောက်မြို့၏ ညသန်းခေါင်ယံများသည်လည်း ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များက ခေတ်စားခဲ့သည့် တေးသီချင်းများဖြင့် စည်ဝေပျံ့လွင့်နေပြီး ကာရာအိုကေခန်းမများအတွင်း လူများက ပျားအုံ၌ အုံခဲနေသည့် ပျားကောင်လေးများပမာ တလှုပ်လှုပ်ရှိနေတတ်သည်မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ဗိုင်းရပ်စ် မပြန့်ပွားမီအချိန်အထိပင်ဖြစ်သည်။ သုံးလခန့် ငြိမ်သက်နေသည့် ဗန်ကောက်ညများသည် ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လတွင် ပြန်လည်သက်ဝင်လာခဲ့သည်။ သို့သော် တင်းကျပ်သည့် စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများအပြည့်နှင့် ဖြစ်သည်။ ကေတီဗွီတစ်ခု၏ မန်နေဂျာတစ်ဦးဖြစ်သူ ပန်နဆာရာကတော့ “သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ဝေးနိုင်သမျှ ဝေးဝေးကနေ ကခုန်ကြပါ”ဟု ဆိုသည်။ ပါးစပ်၊ နှာခေါင်း စည်းများ၊ မျက်နှာအကာများဖုံးအုပ်ထားသဖြင့် သူ့အသံကို အတော်များများက သေချာကြားနိုင်သလားတော့ မသိဘူးဟု သူကဆိုသည်။ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခွင့်ရရန် နေရာအကွာအဝေး၊ လုံခြုံမှုအစီအမံများနှင့် ကာကွယ်မှုများစွာကြားကပင် ရောဂါကူးစက်ခံရသူများ၊ သံသယရှိသူများနှင့် သေဆုံးသွားသူများသည်လည်း ထောင်နှင့်ချီ၍ရှိနေ သည်။

အားယူရှူရှိုက်

ဂျာမနီနိုင်ငံ ဘာလင်မြို့တွင်မူ “ကျွန်တော်တို့ မကြောက်ပါဘူး”ဟု ပြောတတ်သည့် ညပျော်လူငယ်အချို့ နောက်ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် အောက်စီဂျင်ပိုက်ကို အားယူရှူရှိုက်ရင်း နောက်ဆုံးထွက် သက်ကို ခက်ခက်ခဲခဲဇီဝိန်ချုပ်ခဲ့ရသည်ဟု သတင်းတစ်ပုဒ်ကဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ဂျာမန်လူငယ်များ သည် နိုက်ကလပ်များ၊ ဘားများနှင့် ကပွဲများကို သွားမြဲ၊ သွားဆဲ။ သူတို့သည် ကျန်းမာသန်စွမ်း ကြပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်က သူတို့ကို ကူးစက်နိုင်မည်ဟုဆိုခြင်းကို လက်မခံခဲ့ကြ။ နောက်ဆုံးတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ အတွင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု သိသိသာသာတိုးလာ ခဲ့ခြင်းသည် ညဘက်အပန်းဖြေနေရာများမှ တစ်ဆင့်ဖြစ်ကြောင်းကို ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအရာရှိများက လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ကူးစက်ခံရသူများသည် အသက် ၄၀ အောက် လူငယ်များဖြစ်ကြပြီး ဆေးရုံပေါ်ရောက်ချိန် ဒါမှမဟုတ် ရင်းနှီးချစ်ခင်ရသူများထံ ကူးစက်ပြီးသည့် အချိန်များကျမှပင် နောင်တတရားကို ရရှိခဲ့ကြရသည်။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ တစ်ကမ္ဘာလုံးကပ်ရောဂါအသွင် ကျရောက်ချိန်တွင် နိုင်ငံအသီးသီးမှ ဦးဆောင်သူ များက မိမိတို့နိုင်ငံနှင့် အသင့်လျော်ဆုံးဖြစ်မည့်နည်းလမ်းများနှင့် ကာကွယ်တားဆီးထိန်းချုပ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ပထမလှိုင်းကို အစိုးရနှင့် ပြည်သူများ၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများအားလုံး လက်တွဲညီညီဖြင့် ကာကွယ်တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဩဂုတ်လအတွင်း ဒုတိယအကြိမ် ရောဂါကူးစက်မှု ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့ချိန်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ကေတီဗွီတစ်ခုမှတစ်ဆင့် လူဦးရေ အများအပြားကို ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုးကူးစက်ခဲ့ရခြင်းသည်လည်း ရောဂါကာကွယ်တားဆီးခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် လမ်းညွှန်ချက်များကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ သဘောထားခဲ့ခြင်း၊ မလိုက်နာခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။

အမှုပေါင်း ၉၀၀

အလုံပိတ်ထားသည့် အခန်းများတွင် ရောဂါပိုးများ မည်မျှလွင့်မျောနေနိုင်မည် ဆိုသည်ကို မည်သူမျှ ပကတိ မျက်စိဖြင့် မမြင်နိုင်၊ မသိနိုင်၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး နီးကပ် သည့် အနေအထား၊ အရာဝတ္ထုများ ထိစပ်သည့် အနေ အထားတို့တွင် ကာကွယ်မှုပြုနိုင်ရန် အလွန်ခဲယဉ်းသဖြင့် မိမိအိမ်အတွင်း နေထိုင်ခြင်းဖြင့်သာ ကာကွယ်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ကေတီဗွီများနှင့် နိုက်ကလပ်များကို ဖွင့်လှစ်ခြင်းမပြုရန် တားမြစ်ထား သည်။ တရားမဝင်ဖွင့်လှစ်နေသည့် ကေတီဗွီများ၊ နိုက်ကလပ်များကိုလည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့မှ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကာကွယ်၊ ထိန်းချုပ်၊ ကုသရေး အမျိုးသားအဆင့်ဗဟိုကော်မတီ၏ လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးအရေးယူလျက်ရှိသည်မှာ စက်တင်ဘာ ၁ ရက်မှ ယနေ့အထိ အမှုပေါင်း ၉၀၀ နီးပါး ရှိခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။

လူစုလူဝေးဖြင့် ပြုလုပ်သည့် အခမ်းအနား၊ ပွဲလမ်းသဘင်၊ အပျော်အပါးစသည်ဖြင့် မည်သည့်ရည်ရွယ်ချက်မျိုးဖြင့်မဆို ပြုလုပ်သည့် လူစုလူဝေးမှန်သမျှတို့က ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကူးစက်ပျံ့နှံ့ စေသည့်အလျောက် ရှောင်ရှားနိုင်ခြင်းအားဖြင့် ရောဂါ ကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ပြည်သူများ အနေဖြင့်လည်း ချမှတ်ထားသည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ကို တိတိကျကျလိုက်နာခြင်းဖြင့် မိမိအပါအဝင် မိသားစု များ၊ မိတ်ဆွေများနှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များကိုပါ ကာကွယ်ပေးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ တစ်နေ့တာပင်ပန်း သမျှကို ပြေပျောက်စေရန်အတွက် ကေတီဗွီတွင် သီဆို ခဲ့သည့် သီချင်းတစ်ပုဒ်သည် တစ်ဘဝစာ အလွမ်းသီချင်း မဖြစ်စေလိုပါဟူ၍သာ။ ။

ခင်ရတနာ