ဘာသာပြန်ခြင်းအနုပညာ

မောင်သောင်းဝင်း(တမန်ဟောင်း)

စာအုပ်စာပေသည် လူ့ဘဝတိုးတက်ရေးအတွက် ထောက်တိုင်များဖြစ်ကြသည်။ စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့လာသင်ယူနေသူများသည် ဗဟုသုတကြွယ်ဝပြီး တွေးခေါ်မြော်မြင်ဆုံးဖြတ်နိုင်စွမ်း မြင့်မားလျက်ရှိကြသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် တစ်ကမ္ဘာလုံး၌ တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များသည် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ လွှမ်းခြုံဆက်စပ်ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ ထိုဖြစ်စဉ်ဖြစ်ရပ်များကို အချိန်မီသိရှိနားလည်သဘောပေါက်နိုင်ရန်အတွက် ကမ္ဘာသုံးအင်္ဂလိပ်စာကို အခြေခံလောက်တော့ပြောဆို၊ ရေးသားနိုင်အောင် လေ့လာသင်ယူထားသင့်ပေသည်။ တတ်နိုင်မည်ဆိုလျှင် အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ၊ မြန်မာမှ အင်္ဂလိပ်သို့ ပြန်ဆိုနိုင်ရန်အတွက် လေ့ကျင့်ထားသင့်သည်။

လေ့လာသင်ယူခဲ့

ပြိုင်ဆိုင်မှုပြင်းထန်လာသော မျက်မှောက်ကာလတွင် အင်္ဂလိပ်စာသည် မရှိမဖြစ် ကမ္ဘာသုံးဘာသာစကားလို ဖြစ်လာသည်။ အင်္ဂလိပ်စာကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးသည် မိမိသိရှိလိုသော သတင်းအချက်အလက်မှန်သမျှကို အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် ချက်ချင်းရှာဖွေနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့် ထုတ်လွှင့်နေသော ရုပ်သံလိုင်းများတွင်လည်း နောက်ဆုံးသတင်းအချက်အလက် များကို ကြည့်ရှုနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ သတင်းအချက်အလက်ကိုသာ လက်ဦးမှုရယူထားနိုင်မည်ဆိုလျှင် လုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်ရာတွင် များစွာအထောက်အကူပြုနေမည်ဖြစ်သည်။

စာရေးသူသည် အင်္ဂလိပ်စာကို စိတ်ပါဝင်စားခဲ့သဖြင့် ငယ်စဉ်ကတည်းက တတ်နိုင်သမျှ လေ့လာခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန် နှောင်းပိုင်းကာလများတွင် ရန်ကုန်မြို့၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရရှိစဉ်က ဆရာကြီး ဦးမြကြိုင်၏ အင်္ဂလိပ်စာအချိန်ပိုင်းသင်တန်းကို နှစ်နှစ်ကျော်၊ သုံးနှစ်နီးပါးခန့်ကို လစာပေးရန်မလိုဘဲ တက်ရောက်ခွင့်ရရှိခဲ့သဖြင့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ၊ မြန်မာ-အင်္ဂလိပ်ကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ပြောဆိုရေးသား ဘာသာပြန်ဆိုနိုင်စွမ်းရှိလာခဲ့သည်။ ဆရာကြီး၏ ကျေးဇူးတရားများသည် လွန်စွာကြီးမားလှပေသည်။

အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာကို စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့လာဆည်းပူးခဲ့သောကြောင့် ပြည်ပသံတမန် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာတွင် ရုံး၊ ဌာနများ၊ ဘဏ်များ၊ ဟိုတယ်များ၊ လေဆိပ်များရှိ နိုင်ငံခြားသားများကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့် အခက်အခဲမရှိ ဆက်သွယ်ပြောဆိုဆက်ဆံနိုင်ခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်စာ လေ့လာထားသဖြင့် ပြည်ပမစ်ရှင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာတွင် မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုအပြည့်အဝရှိခဲ့သည်။ ဆိုရလျှင် ရည်မှန်းချက်တာဝန်ကို ကျေပွန်စွာ ထမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။

နည်းသုံးနည်း

ဘာသာပြန်ဆိုရာတွင် အဓိကအားဖြင့် နည်း သုံးနည်းရှိကြောင်း ပညာရှင်များက ဖွင့်ဆိုထားကြသည်။ ၎င်းတို့မှာ - တိတိကျကျပြန်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် လုံးစေ့ပတ်စေ့ပြန်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် လုံးကောက်ပြန်ဆိုခြင်း၊ သင့်တင့်လျောက်ပတ်အောင်ပြန်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် မြန်မာဆန်အောင် ပြန်ဆိုခြင်းနှင့် မွမ်းမံဖွဲ့နွဲ့ပြန်ဆိုခြင်း၊ ဆီလျော်အောင်ပြန်ဆိုခြင်း၊ မှီငြမ်းပြုခြင်း (Moderating, Adapting)တို့ ဖြစ်ကြ သည်။

တိတိကျကျပြန်ဆိုခြင်းသည် မူလဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်၊ စကားလုံးအသုံးအနှုန်း၊ မူလဆိုလိုချက် အကြောင်းအရာများအတိုင်း အပို၊ အလိုမရှိအောင် ပြန်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ တိကျမှုရှိသော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် စာဖတ်သူပရိသတ်အတွက် ဖတ်ချင်စဖွယ် ချောမောပြေပြစ်မှုမရှိချေ။ ဥပဒေများ၊ စာချုပ်စာတမ်းများကို ပြန်ဆိုရာတွင် ထိုနည်းအတိုင်း ပြန်ဆိုကြပါသည်။

သင့်တင့်လျောက်ပတ်အောင် ပြန်ဆိုရာတွင် ဘာသာပြန်သူသည် မူရင်းအာဘော်ကို စောင့်ထိန်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ် နားလည်သဘောပေါက်စေရန်အတွက် ပြေပြစ်စွာ ရေးသားပြန်ဆိုပေးခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ စာဖတ်သူ လွယ်ကူစွာ နားလည်သဘောပေါက်စေရန်အတွက် စာအထားအသိုနှင့် အစီအစဉ်များကို ပြုပြင်နိုင်သည်။ သို့ရာတွင် မူရင်းစာရေးဆရာ၏ အာဘော်ကို မထိခိုက်အောင် ထိန်းသိမ်းရန် တာဝန်ရှိပါသည်။

မွမ်းမံဖွဲ့နွဲ့ခြင်းနှင့် ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုခြင်းတို့သည် ဘာသာပြန်ကျွမ်းကျင်မှုအဆင့်သို့ ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ မူရင်းစာကိုယ်ကို မှီငြမ်းပြု၍ ပြောင်းလဲပြင်ဆင်ရေးဖွဲ့ခြင်း၊ အတုခိုးခြင်း၊ မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ် နားလည်စေရန်အတွက် ဖြည့်စွက်ခြင်းနှင့် ထုတ်နုတ်ခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပါ သည်။

ဘာသာပြန်ဆိုရာတွင်

ဆရာကြီး ဦးမြကြိုင်ကတော့ မိမိဘာသာပြန်ထားသော စာပေလက်ရာ ချော၊ မချောကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အလွယ်ကူဆုံးနည်းလမ်းသည် စာဖတ်အားနည်းသူများကို ပေးဖတ်ခိုင်းရန်နှင့် စာဖတ်အားနည်းသူများ နားလည်ပြီဆိုလျှင် ဘာသာပြန်လက်ရာကောင်းမွန်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းစာ၊  ဂျာနယ်များတွင်ဘာသာပြန်ဆောင်းပါးရေးခြင်းသည် အလွှာပေါင်းစုံဖတ်ရှုသဖြင့် အတော်လေး ပြေပြစ်ချောမွေ့အောင် ရေးရသည်။ အထူးသဖြင့် မူလဆောင်းပါးရှင်၏ အာဘော်နှင့် ဆိုလိုသည့် အဓိပ္ပာယ်မပျောက်အောင်လည်း ဂရုစိုက်ရသည်။ ဘာသာပြန်ဆောင်းပါးဖြစ်ပြီး English စာ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပါနေလျှင်တော့ ဖတ်ရသူအတွက် စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာဘာသာမပြန်ဘဲ အင်္ဂလိပ်အသံထွက်အတိုင်း တိုက်ရိုက်မွေးစား သုံးနှုန်းလာမှုများကိုလည်း တွေ့လာရသည်။ စာရေးသူအနေဖြင့် စစ်လက်နက် ပစ္စည်းအမည်ကလွဲလျှင် တတ်နိုင်သမျှ မြန်မာမှု ပြုပေးပါသည်။

အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခြင်းသည် မူရင်းစာရေးဆရာ၏ ရေးသားဖော်ပြချက်ကို မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်ဆိုသောအချက်ကို လူတိုင်းသိထားကြသည်။ သို့ရာတွင် ထိုသို့ပြန်ဆိုရာ၌ မူရင်းစာရေးဆရာ၏ အာဘော်အတိုင်း ရရှိရန်ဆိုသည့် အဓိကရည်ရွယ်ချက်ကို သွေဖည်သွားခြင်းမျိုးမရှိသင့်ပေ။ ထိုအာဘော်ကို ရရှိရန်အတွက် ဘာသာစကားနှစ်ခုစလုံးကို ကျွမ်းကျင်မှုရှိနေရန် လိုအပ်သည်။ မြန်မာစာ၊ မြန်မာစကားကိုပင် ထဲထဲဝင်ဝင် လေ့လာမထားလျှင် မူရင်းစာရေးဆရာ၏ အာဘော်ကို ဖမ်းမိရန် ခက်ခဲနေမည်ဖြစ်သည်။

ဘာသာပြန်ဆိုရာ၌ အဘိဓာန်စာအုပ်ကောင်းများ ရှိနေရုံမျှဖြင့် မလုံလောက်ပေ။ မူရင်းစာရေးဆရာ၏ အတွေးအခေါ်အယူအဆနှင့် စေတနာတို့ကို ထိမိအောင် ပြန်ဆိုနိုင်ရန်အတွက် အဘိဓာန်စာအုပ်တွင် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပေ။ ဆိုခဲ့ပါ အတွေးအခေါ်နှင့် စေတနာတို့ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ရန်သည် ဘာသာ ပြန်သူ၏ တာဝန်ပင်ဖြစ်သည်။ ဘာသာပြန်သူသည် စကားလုံးများ၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို အဘိဓာန်မှ ရှာဖွေပြီးနောက် ဆိုလိုသည့်အတိမ်အနက်ကို ကိုယ်ပိုင်တွေးခေါ်မြော်မြင်မှုဖြင့် ပြန်ဆိုနိုင်ရန် လိုအပ်ပေသည်။

ထို့ပြင် အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုနိုင်ရေးအတွက် အင်္ဂလိပ်စာအခြေခံသဒ္ဒါကိုလည်း လေ့လာထားရပါသည်။ အင်္ဂလိပ်စာဝါကျ တည်ဆောက်မှုကို ထဲထဲဝင်ဝင်နားလည်ပြီး မြန်မာဘာသာသို့ ချောမောပြေပြစ်စွာ ပြန်ဆိုနိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ပြန်ဆိုနိုင်ရန်အတွက် အင်္ဂလိပ်သဒ္ဒါ အပြင် မြန်မာသဒ္ဒါကိုလည်း နားလည်အောင် လေ့လာထားရသည်။ သို့မှသာလျှင် ဘာသာပြန်ဆိုရာတွင် အဆင်ပြေချောမွေ့နေမည်ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာသို့ ပြန်ဆိုရာတွင် မြန်မာဝေါဟာရ ကြွယ်ဝနေရန်သည် အခရာပင်ဖြစ်သည်။

အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရာတွင် လေ့လာရန်အတွက် အထောက်အကူပြုစာအုပ် မြောက်မြားစွာရှိပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဝါရင့်ဆရာကြီးများ ရေးသားထားသည့် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ နှစ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေသောစာအုပ်များကို နှံ့စပ်စွာ ဖတ်မှတ်လေ့လာပြီး အတုယူပြန်ဆိုရေးသားရပါသည်။ လေ့လာကိုးကားရန် စာအုပ်များ မည်မျှပင် များပြားနေစေကာမူ ကိုယ်တိုင်ဝီရိယ စိုက်ထုတ်လေ့လာထားမှသာလျှင် ဘာသာပြန်စွမ်းရည်တိုးတက်ပါသည်။ ဘာသာပြန်စွမ်းရည် တိုးတက်ရေးအတွက် အခြေခံအကျဆုံးသော နည်းလမ်းသည် စာများများဖတ်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

သာဓကအနေဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာ သတင်းတစ်ပုဒ်နှင့် ဆောင်းပါးတစ်စောင်ကို ဘာသာပြန်ဆိုမည်ဆိုလျှင် ရှေးဦးစွာ နောက်ခံအကြောင်းအရာကို နားလည်အောင် ဖတ်ရပါသည်။ ထို့နောက်ဝေါဟာရနှင့် ရေးထုံးဖွဲ့စည်းမှုတို့ကို အသေးစိတ်နားလည်အောင် ဖတ်မှတ်ပြီးမှသာ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရ ပါသည်။ မိမိပြန်ဆိုထားသောလက်ရာကို မိမိကိုယ်တိုင် သဘောမကျလျှင် အခြားစာဖတ်သူများ လုံးဝနားလည်မည်မဟုတ်သည့်အတွက် ဝါကျပြေပြစ်ချောမွေ့နေအောင် ကြိုးစားအားထုတ် ပြန်ဆိုရပါသည်။

ဘာသာပြန်ခြင်းအနုပညာ

ဆိုရလျှင် ဆရာကြီးထံတွင် အင်္ဂလိပ်စာ စာဖတ်တန်းများ တက်ထားသည့်အတွက် ဘာသာပြန်ဆိုရာတွင် များစွာအထောက်အကူပြုပါသည်။ အင်္ဂလိပ်စာအုပ်ကောင်း တစ်အုပ်လောက်ကို ကျေညက်စွာ ဖတ်ထားနိုင်ပြီဆိုလျှင် ဘာသာပြန်ဖို့ရန် လွယ်ကူသွားပြီဖြစ်သည်။ ထိုသို့ဘာသာပြန်ဆို နိုင်ရန်အတွက် အရေးကြီးဆုံးအချက်သည် ဝါကျရှိ အဓိကကြိယာ (Main Verb) ကို ရှာနိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ဝါကျ မည်မျှပင်ရှည်လျားနေစေကာမူ အဓိကကျ သည့် ကြိယာကိုတွေ့လျှင် ဘာသာပြန်ဆိုနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။

ဘာသာပြန်ကောင်းတစ်ဦး ဖြစ်လိုသူသည် နယ်ပယ်အလိုက် နှံ့စပ်အောင် လေ့လာထားရန် လည်း လိုအပ်ပါသည်။ စကားပြေ၊ ဝတ္ထုတို၊ ကဗျာ၊ ပြဇာတ်၊ သတင်း၊ သုတ၊နည်းပညာ၊ ဥပဒေ၊ စာချုပ် စာတမ်း၊ ဆေးဘက်ပညာစသည်ဖြင့် နယ်ပယ်ပေါင်းစုံရှိ ဝေါဟာရနှင့် အသုံးအနှုန်းများကို လေ့လာထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ နယ်ပယ်ပေါင်းစုံကို လွှမ်းခြုံလေ့လာနိုင်စွမ်းမရှိခဲ့သည့်တိုင်အောင် နေ့စဉ်ဖြစ်ပေါ်နေသော သတင်းအချက်အလက်များကိုမူ ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်စွာ ပြန်ဆိုရေးသားနိုင်ရေး အတွက် စဉ်ဆက်မပြတ်လေ့လာထားရပါသည်။

အမှန်တော့ မိမိဘာသာပြန်ဆိုချက် ကောင်း၊ မကောင်းကိုမူ လမ်းဘေးကလူကို ဖတ်ခိုင်းကြည့်ပါလို့၊ ထိုလူနားလည်လျှင် ဘာသာပြန်ကောင်းပါသည်။ ဘာသာပြန်ကောင်းတစ်ဦးဖြစ်ရန်အတွက် ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်သော ဆရာကြီးများရေးသားထားသည့် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ၊ မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် ဘာသာ ပြန်ဆိုချက်များကို ယှဉ်ထိုးလေ့လာ အတုခိုးရေးသားသွားရပါသည်။ သို့မှသာလျှင် ရှေးဆရာကြီးများ၏ ပြောင်မြောက်သော စကားလုံးများသည် မိမိကိုယ်ပိုင်စကားလုံးများ ဖြစ်လာပါသည်။ ထိုနည်းတူစွာပင် စာနယ်ဇင်းအရေးအသားများကိုလည်း လေ့လာ မှတ်သားရပါသည်။ ထို့ကြောင့် စာရေးသူအနေဖြင့် နေ့စဉ်ထုတ်သတင်းစာများမှ အယ်ဒီတာအာဘော်များကို ဖတ်မှတ်လေ့လာခြင်း၊ ဆရာကြီး ဦးကိုကိုလှိုင်နှင့် ဆရာကြီး ကျော်ဝင်းတို့လို ကျွမ်းကျင်ဆရာကြီးများ၏ ဘာသာပြန်စာအုပ်များနှင့် ဆောင်းပါးများကို ဖတ်ရှုလေ့လာကာ စွမ်းဆောင်ရည်တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်နေဆဲပင်ဖြစ်ပါသည်။

စင်စစ်အားဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ မြန်မာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခြင်းသည် အနုပညာတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်စာဝါကျတစ်ကြောင်း သို့မဟုတ် စာတစ်ပိုဒ်ကို ကျွမ်းကျင်မှုမတူညီသောသူများကိုပေးပြီး မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခိုင်းကြည့်မည်ဆိုလျှင် လက်ရာအမျိုးမျိုး ထွက်နိုင်ပါသည်။ အင်္ဂလိပ်သဒ္ဒါကျွမ်းကျင်ပြီး မြန်မာစကားပြေအရေးအသားကိုပါ တတ်မြောက်ထားသူတစ်ဦး၏ပြန်ဆိုချက်ကို လူတိုင်းနားလည်နိုင်ပါသည်။ စာရေးသူအနေဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုရာတွင် မူရင်းစာရေးဆရာများ၏ အတွေးအခေါ်အယူအဆနှင့် စေတနာတို့ကို ထင်ဟပ်ပေါ်လွင်အောင် ပြန်ဆိုနိုင်ရန်နှင့် လူတန်းစားမရွေး နားလည်သဘောပေါက်ခံစား နိုင်စေရန် စဉ်ဆက်မပြတ် ကြိုးပမ်းနေရဆဲပင်ဖြစ်ပါသည်။ ။