“အားကစားသမား”ဟုဆိုရာတွင် လေ့ကျင့်မှုပြည့်ဝသည့် အားကစားသမားတစ်ဦးသည် မိမိကစားမည့် အားကစားနည်းကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည်အထိ လေ့ကျင့်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ အချိန်ပြည့် ယှဉ်ပြိုင်ကစားနိုင်ရန်လည်း အရေးကြီးပေသည်။ မိမိပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကစားမည့် အားကစားနည်း၏ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းဥပဒေများကိုလည်း သိရှိအောင် လေ့လာထားရန် လိုအပ်သည်။ လေ့ကျင့်မှု မပြည့်ဝသော အားကစားသမားတစ်ဦးသည် မောပန်းလာသည့်အခါ မိမိ၏ နဂိုရှိသည့် အားကစားဆောင်ရွက်မှုများ လျော့နည်းလာပြီး မလိုလားအပ်သော ထိခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အင်တာနက်နည်းပညာလုပ်ငန်းကြီးဖြစ်တဲ့ ဂူဂဲလ်(Google)ဟာ သတင်းအချက်အလက်နဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး အစရှိတဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို တစ်ကမ္ဘာလုံးလွှမ်းခြုံကာ အချိန်နဲ့အမျှဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။

မြန်မာ့အားကစားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေးအတွက် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ဘက်ပေါင်းစုံမှ တွန်းအားပေးဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်းတွင်လည်း နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့်ပဉ္စမအကြိမ် အမျိုးသားအားကစားပွဲတော်ကြီးကို ကျင်းပပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

လေထုအတွင်းမှ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့သည် အစိမ်းရောင်ရှိသော အပင်များအတွက် အစားအစာချက်လုပ်ရန် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ဓာတ်ငွေ့ဖြစ်ပါသည်။ လေထုထဲတွင်ရှိသော ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ပမာဏသည် တစ်နှစ်လျှင် ၂ ဒသမ ၅ သန်းခိုင်နှုန်း (parts per million -ppm) နီးပါး တိုးလျက်ရှိပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလတွင် ၄၂၂ ppm ခန့် ရောက်ရှိနေသည်ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံ ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် အမျိုးသားပင်လယ် သမုဒ္ဒရာနှင့် လေထုစီမံခန့်ခွဲရေးဌာန (National Oceanic Atmospheric Administration–NOAA) ၏ စူးစမ်း လေ့လာချက်အရ သိရှိရပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို ဖျက်ဆီးလို့ အားမရ၊ မပျက်ပျက်အောင် ဖျက်ကြဆဲ၊ မူလက ကောင်းနေတဲ့ပစ္စည်းတစ်ခု အထိမခံ၊ ကျိုးလွယ်၊ ပဲ့လွယ်၊ ရှလွယ်၊ ကွဲလွယ်တဲ့ fragile အနေအထားကနေ ဘာလုပ်လုပ် မအောင်မြင်အောင် ပျက်စီးသည်ထက် ပျက်စီးအောင်လုပ်နေတဲ့ fail state အနေအထား။ ဒီအနေအထားကနေ တိုင်းပြည်ကို အစိတ်စိတ်အမြွာမြွာကွဲထွက်ပြီး အလုံးစုံပျက်သုဉ်းပြိုလဲပြိုကျအောင် (collapse) ဖြစ်အောင် လုပ်လာနေကြပြီ။ အခြေအနေအားလုံးက မြင်သာပါတယ်။

ခွာနာလျှာနာရောဂါသည် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ၌ ခွာကွဲတိရစ္ဆာန်များတွင် လျင်မြန်စွာ ကူးစက်စေတတ်သည့် အဓိကကျသော ရောဂါတစ်ခုဖြစ်သည်။ တိရစ္ဆာန်နှင့် တိရစ္ဆာန်ပစ္စည်းများ ကုန်သွယ်မှု၌ ရောဂါကင်းစင်မှုသည် အရေးပါသည့်ရောဂါဖြစ်၍ ရောဂါကင်းရှင်းနိုင်ငံဖြစ်စေရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြသော်လည်း တိရစ္ဆာန်နှင့် တိရစ္ဆာန်ပစ္စည်းများ၏ ရွှေ့ပြောင်းသွားလာမှုများကြောင့် လျင်မြန်စွာ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနိုင်သော ရောဂါဖြစ်သည်။ ခွာနာလျှာနာရောဂါဖြစ်ပွားစေ သော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးမျိုးကွဲ (၇) မျိုးရှိပြီး Type O, A, C, SAT 1, SAT 2, SAT 3 နှင့် Asia 1 တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မျိုးကွဲတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် ရောဂါခုခံနိုင်မှု သီးခြားစီရှိကြသည်။ ၎င်းခုနစ်မျိုးတွင် Type “O” အမျိုးအစားသည် ဖြစ်ပွားမှုအများဆုံးဖြစ်သည်။

သန်စွမ်းစိမ်းစိုနေသည့် နွေနှမ်းစိုက်ခင်းများသည် တစ်မျှော်တစ်ခေါ် ရှုမဆုံးတော့သည်။ စိုက်ပျိုးရန် မြေပြင်ခြင်း၊ မျိုးစေ့ချခြင်းတို့အပြင် စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်အဆင့်ဆင့်တို့ကို စနစ်တကျလုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ၄၅ ရက်သားခန့်ရရှိနေချိန်တွင် ယခုကဲ့သို့ တွေ့မြင်ရခြင်းဖြစ်သည်။

ဒေသတွင်း၌ ရေထွက်ပစ္စည်းအခြေပြု (MSME)အသေးစား၊ အငယ်စား၊ အလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအဖြစ် ပုစွန်အချိုခြောက်ထုတ်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်း၊ ငါးနီတူပြုတ်ခြောက်လုပ်ငန်း၊ ငါးမုန့်(ခေါ်)ပါပရာလုပ်ငန်း၊ ငါးခြောက်လုပ်ငန်း၊ ငါးဆားနယ်လုပ်ငန်း၊ ငါးကျပ်တိုက်လုပ်ငန်း၊ ကင်းမွန်ခြောက်လုပ်ငန်း၊ ကြက်စာလုပ်ငန်းနှင့် မျှင်ငါးပိလုပ်ငန်းတို့ ရှိကြပါသည်။ ဤလုပ်ငန်းများ အားလုံးသည် ငါး၊ ပုစွန်များကို ဈေးကွက်ရှိရာသို့ ကုန်ကြမ်းအတိုင်း တင်ပို့ရောင်းချခြင်းမဟုတ်ဘဲ ငါး၊ ပုစွန်ကုန်ကြမ်းများကို တစ်နည်းမဟုတ် တစ်နည်းပြုပြင်ထုတ်လုပ်၊ ထုပ်ပိုးပြုပြင်ကာ ဈေးကွက်သို့တင်ပို့ရောင်းချခြင်းဖြင့် တန်ဖိုးမြှင့်ထုတ်ကုန်အဖြစ် ဝင်ငွေပိုမိုရရှိစေနိုင်သော လုပ်ငန်းရပ်များ ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ၎င်းလုပ်ငန်း များသည်လည်း MSME လုပ်ငန်းများပင် ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းလုပ်ငန်းစုများသည် ရေထွက်ပစ္စည်းမျိုးစုံပေါင်းစုနေသည့် ငပလီမြို့ ဂျိတ္တောရပ်ကွက်တွင် အခြေတည်လျက်ရှိနေကြပါသည်။

ကျွန်ုပ်တို့နေထိုင်ရာ ကမ္ဘာဂြိုဟ်သည် ရေ၊ လေ၊ မြေ၊ အပူစွမ်းအင်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ရှိနေပြီး လူအပါအဝင် သက်ရှိပေါင်းမြောက်မြားစွာ၏ တစ်ခုတည်းသော မူလဘူတ မှီခိုရာအိမ်ကြီးသဖွယ်ဖြစ်ပါသည်။ ပုံစံမျိုးစုံဖြင့် ဖွဲ့စည်းလျက်ရှိသည့် သက်မဲ့များ၏ အစုအဝေးများလည်း တည်ရှိပြီး သက်ရှိသက်မဲ့များ ဆက်နွှယ်မှုရှိသည့် ဂေဟစနစ်မျိုးစုံလည်း ဖြစ်တည်လျက်ရှိသကဲ့သို့ ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များလည်း တည်ရှိပါသည်။ တည်မှီလျက်ရှိသည့် သက်ရှိများဖြစ်သည့် လူအပါအဝင် သတ္တဝါများနှင့် အပင်များ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးမှာ လွန်စွာအရေးကြီးလှပါသည်။ စဉ်ဆက်မပြတ် ပူးတွဲရပ်တည်ရှင်သန်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။

ကမ္ဘာ့ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်ရေးနေ့ (World Environment Day)ဟာ နှစ်စဉ် ဇွန်လ ၅ ရက်နေ့ရောက်တိုင်း ကုလသမဂ္ဂကဦးဆောင်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားတွေ၊ လူထုလှုပ်ရှားမှုတွေ ကျင်းပပြုလုပ်ကြတဲ့ အကြီးမားဆုံး ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အထင်ကရနေ့တစ်နေ့ ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသားတွေအားလုံး ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းတွေအပေါ် အာရုံစူးစိုက်လာမိစေဖို့၊ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အသိပညာမျှဝေမှုတွေ မြှင့်တင်နိုင်ဖို့၊ ကမ္ဘာ့ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ထိခိုက်ပျက်စီးနေမှုပြဿနာတွေထဲက အခြေအနေ၊ အချိန်အခါအပေါ်မူတည်ပြီး ဖြစ်ပွားပေါ်ပေါက်နေတဲ့ အရေးကြီးပြဿနာရပ်တွေ၊ အဓိကစိန်ခေါ်မှုတွေကိုသိရှိကာ ပိုမိုအလေးထား ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ကြစေဖို့ စတဲ့ရည်ရွယ်ချက် ကောင်းများစွာနဲ့ ကျင်းပပြုလုပ်တာဖြစ်ပါတယ်။