မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းရာတွင် ဦးစွာပထမ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို တည်ဆောက်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ၂၃ ရက်နေ့ ပရိသတ်နှစ်သိန်းကျော် တက်ရောက်သည့် ဖ.ဆ.ပ.လ လူထုညီလာခံကြီးတွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက ညီညွတ်ရေးအဆိုတစ်ရပ်ကို အကျယ်တဝင့် တင်သွင်းခဲ့ရာတွင် “လွတ်လပ်ရေးလုပ်တဲ့ကိစ္စမှာ တစ်တိုင်းတစ်ပြည်လုံး သွေးစည်းပြီး စည်းစည်းလုံးလုံးအလုပ်လုပ်မှ ဖြစ်နိုင်မှာမို့ပဲ၊ ဒီလိုမလုပ်ရင် ညီညွတ်ရေးမရဘူးဆိုလို့ရှိရင် တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးလွတ်လပ်ရေးဟာ ကျကျနန မဖြစ်နိုင်ဘူး”ဟု ပြောကြားခဲ့သလို “မြန်မာပြည်သည် အာဏာပိုင် တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်ကြီးခေါ်၍ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းနိုင်ခွင့်ရှိသော အခြေအနေသို့ ဆိုက်ရောက်အောင် (ဝါ) လွတ်လပ်ရေးရအောင် အလိုဆုံးသောအရာမှာ ညီညွတ်ရေးပင်ဖြစ်ကြောင်း၊ ညီညွတ်ရေးသည် တူညီသောအကျိုး၊ တူညီသောအလုပ်နှင့် တူညီသောရည်ရွယ်ချက်တို့တွင် အခြေပြုရမည်ဖြစ်ကြောင်း” ဟူ၍လည်း ထည့်သွင်းရှင်းလင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

၁၈၈၆ ခုနှစ်မှစတင်ခဲ့သော မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ၁၉၄၆၊ ၁၉၄၇ ခုနှစ်များတွင် အရှိန်အဟုန် အမြင့်မားဆုံးသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးဗိသုကာ အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ ဦးဆောင်မှု နောက်တွင် တိုင်းရင်းသား ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး တစ်သွေးတည်း တစ်သားတည်း တည်ရှိကာ တစ်စိတ်တည်း တစ်ဝမ်းတည်း စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် ပြည်ထောင်စုကြီး၏ လွတ်လပ်ရေး အရယူခဲ့ပုံများကို သမိုင်းဝင် မှတ်တမ်းများတွင် လေ့လာကြည့်ပါက ကြက်သီးမွေးညင်းထဖွယ်ရာ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်၊ ပြည်ထောင်စု စိတ်ဓာတ်တို့ကို တွေ့မြင်ကြရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် နယ်ချဲ့သမားတို့၏ ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲ သလောက် လိမ္မာပါးနပ်လှသည့် ပရိယာယ်ကိုလည်း ထိုစဉ်က ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး သိမြင်ခဲ့ကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုများ စုပေါင်းနေထိုင်ကြသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီ အတူလက်တွဲ နေထိုင်ခဲ့ကြသောနိုင်ငံဖြစ်၍ ပြည်ထောင်စုကြီး ထာဝရတည်တံ့ခိုင်မြဲနေစေရန် အထူးလိုအပ်ပါသည်။ ပြည်ထောင်စုကြီး ထာဝရတည်တံ့ ခိုင်မြဲရေးအတွက် ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါးကို ထာဝစဉ်ဦးထိပ်ပန်ဆင်၍ ဝိုင်းဝန်းလက်တွဲကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်နေကြရမည် ဖြစ်ပါသည်။

ယခုနှစ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စိန်ရတုလွတ်လပ်ရေး အကြိုနှစ်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ယခုနှစ်ကို အရေးပါသည့် နှစ်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ လာမည့်ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့သည် စိန်ရတု ပြည်ထောင်စုနေ့ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့သည် စိန်ရတု လွတ်လပ်ရေးနေ့ ဖြစ်သည့်အတွက် နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာ ပိုမိုခိုင်မာစေရန် တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်း အသီးအပွင့်များနှင့် ပြည့်စုံဖို့အရေးကြီးကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ယခုနှစ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ခြေလှမ်းသစ်များ စရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ် (၅) ရပ် စတုတ္ထအချက်ထဲတွင်လည်း ဖော်ပြပြီးဖြစ်၍ သက်ဆိုင်သူများ၊ အဖွဲ့အစည်းများအားလုံး ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆွေးနွေးနိုင်ဖို့ ဖိတ်ခေါ်လို ကြောင်းကိုလည်း နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်၏ နှစ်သစ်ကူး နှုတ်ခွန်းဆက်စကားတွင် ပြောကြားခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

ကိုလိုနီခေတ်၌လည်းကောင်း၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုကာလ၌ လည်းကောင်း၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီး ကာလ၌ လည်းကောင်း၊ မျက်မှောက်ကာလ၌ လည်းကောင်း စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုတို့ကို ဆင်ခြင်ထောက်ရှုကြည့်လျှင် မြန်မာတို့စိတ်ထားနှင့် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်မှုများမှာ အဓိက “ကျနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ။

နိုင်ငံ့စီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် ပြည်ပပို့ကုန်များ တိုးမြှင့်တင်ပို့နိုင်ရေးက အရေးကြီးသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေး အခြေခံစီးပွားရေး နိုင်ငံဖြစ်ခြင်း ကြောင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူထုတ်ကုန်များ ပိုမိုထုတ်လုပ်နိုင်မှသာ ပြည်ပသို့ ပိုမိုတင်ပို့နိုင်မည်ဖြစ်ရာ အဓိက စိုက်ပျိုးထုတ်ကုန်များဖြစ်သည့် ဆန်၊ ပဲ၊ ပြောင်း တို့ကို ပိုမိုစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်နိုင်ရေး ကူညီပံ့ပိုး တွန်းအားပေးဖို့ လိုအပ်သည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီသည် နိုင်ငံတော်၏တာဝန်အရပ်ရပ်ကို တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်မှာ တစ်နှစ်တာခရီးရောက်ရှိခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ တစ်နှစ်တာကာလအတွင်း နိုင်ငံတော်တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ စစ်မှန်ပြီး စည်းကမ်းပြည့်ဝသည့် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ စနစ် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ချက်များကို ပြတ်ပြတ်ထင်ထင် မြင်တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

ငါးနှစ်လျှင် တစ်ကြိမ်ကျင်းပသည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲက မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့သော ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အတွက် လွန်စွာအရေးကြီးသည်။ အထူးသဖြင့် ဒီမိုကရေစီသက်တမ်း လွန်စွာနုနယ်သေးသည့် မြန်မာနိုင်ငံအဖို့ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းမှ ဖယ်ကြဉ်တိမ်းစောင်း မသွားစေရေးကလည်း ပို၍ပင်အရေးကြီးသေးသည်။ ဝါရင့်ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံကြီးများ၏ သမိုင်းအတွေ့အကြုံများအရ ဒီမိုကရေစီထူထောင်ရေး လမ်းကြောင်းများမှာ လွယ်လွယ်ကူကူ၊ ချောချောမွေ့မွေ့မဟုတ်ဘဲ အခက်အခဲ၊ အကျပ်အတည်းများကို ကြမ်းကြမ်း တမ်းတမ်း ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားခဲ့ကြရသည့် သာဓကများရှိသည်။

လွန်ခဲ့သည့် ၇၅ နှစ်တာကာလက မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သည့် နိုင်ငံဘဝသို့ မရောက်သေး။ လွတ်လပ်ရေးရယူနိုင်ရန်အတွက် ကြိုးပမ်းရုန်းကန် နေကြရသည့် အချိန်ဖြစ်သည်။ ထိုစဉ်က စည်းလုံးညီညွတ်ခဲ့ကြပြီး မိမိတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ကမ္ဘာသိအောင် ပြသနိုင်ခဲ့သည့်အတွက် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့သည်။